Nghịch lý doanh nghiệp FDI nhiều ưu đãi, đóng góp ít

Theo báo cáo, các chỉ tiêu chủ yếu đánh giá mức độ phát triển doanh nghiệp của các thành phố trực thuộc Trung ương năm 2017 và giai đoạn 2010 - 2016 vừa được Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, khối doanh nghiệp FDI có sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận cao nhất tại Việt Nam nhưng lại có đóng góp vào ngân sách Nhà nước thấp nhất.

Cụ thể, theo thống kê doanh thu năm 2016 của doanh nghiệp khối FDI đạt 4,8 triệu tỷ đồng và mức tăng doanh thu trung bình của giai đoạn 2010-2016 đạt tới 23%.

Dù có số lượng doanh nghiệp lao động, vốn chiếm tỷ lệ không cao nhưng doanh nghiệp FDI tạo ra lợi nhuận lớn nhất so với các thành phần kinh tế còn lại. Năm 2016, các doanh nghiệp FDI tạo ra 327,4 nghìn tỷ đồng lợi nhuận (chiếm 45,9% lợi nhuận của toàn bộ doanh nghiệp).

Với lợi nhuận tạo ra lớn nhất nhưng doanh nghiệp FDI lại có tỷ lệ đóng góp vào ngân sách Nhà nước thấp nhất trong các thành phần kinh tế, với 250,9 nghìn tỷ đồng năm 2016.

Cụ thể, đóng góp vào ngân sách Nhà nước của khu vực doanh nghiệp năm 2016 đạt 962,2 nghìn tỷ đồng. Bình quân giai đoạn 2010 - 2016 mỗi năm khu vực doanh nghiệp đóng góp vào ngân sách Nhà nước tăng 14,8%.

Năm 2016 mặc dù tạo ra lợi nhuận thấp nhất trong các thành phần kinh tế nhưng các doanh nghiệp ngoài nhà nước lại đóng góp vào ngân sách Nhà nước cao nhất với 434,7 nghìn tỷ đồng, bình quân tăng 17%/năm giai đoạn 2010 - 2016.

Theo lý giải của Tổng cục thống kê, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trên là do các doanh nghiệp FDI sản xuất trong các ngành công nghệ cao, nghiên cứu phát triển… nên được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 1 số năm kể từ năm đầu tiên có ghi nhận doanh thu, điển hình như: Samsung Bắc Ninh, Thái Nguyên…

Ví dụ thuế thu nhập doanh nghiệp bình quân 30 năm đầu tiên của các doanh nghiệp công nghệ cao chỉ phải nộp 10%; 4 năm đầu miễn thuế hoàn toàn; 9 năm tiếp theo đóng 50%.

Bình quân thuế thu nhập doanh nghiệp thì doanh nghiệp trong nước nộp tối đa 20%-22% trong khi doanh nghiệp FDI hoạt động trong các lĩnh vực công nghệ cao được hưởng ưu đãi rất lớn, đóng cao nhất trong 30 năm chỉ bằng 1/2 các doanh nghiệp trong nước phải đóng.

Ngoài ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, các doanh nghiệp FDI hoạt động công nghệ cao cũng được miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu, linh kiện, phụ tùng. Đây là điều kiện khá thuận lợi cho các doanh nghiệp FDI.

Điều này cũng dễ hiểu, bởi để thu hút được nguồn vốn FDI thì Việt Nam phải cho các nhà đầu tư nước ngoài thấy được điểm hấp dẫn ở Việt Nam, ưu đãi hơn, lợi thế hơn so với các nước khác.

Bên cạnh đó, các địa phương khác nhau cũng có chính sách miễn giảm các loại thuế với thời gian linh hoạt khác nhau để thu hút FDI. Có những dự án FDI ở tỉnh này không được miễn giảm, nhưng khi sang tỉnh khác lại được ủng hộ với những ưu đãi tốt hơn.

Chính vì vậy, có địa phương thu hút mạnh FDI, ngược lại có địa phương lại thu hút kém.Tổng cục thống kê cũng kiến nghị Nhà nước cần rà soát và kiểm soát chặt chẽ hơn, khống chế các địa phương ưu đãi vượt khung, nhằm tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng với doanh nghiệp trong nước để cùng phát triển.

Trên thực tế, có hiện tượng một bộ phận doanh nghiệp FDI lách luật chuyển giá, mà cơ quan nhà nước chưa phát hiện ra hoặc chưa có chế tài nghiêm cấm việc gây thất thoát nguồn thu của Nhà nước.

Nam Phong