Phú Thọ: Di sản Hát Xoan - Nét văn hóa hun đúc hồn quê đất Tổ
(THPL) - Theo dòng chảy văn hoá của dân tộc, những làn điệu dân ca luôn thể hiện một tính chất riêng, mang đặc trưng của mỗi vùng, miền. Với Bắc Ninh có dân ca Quan họ, Thái Bình có hát Chèo, Nam Trung Bộ có hát Bài Chòi hay Miền Tây Nam Bộ có Đờn ca Tài tử… Còn nhắc vùng đất tổ Vua Hùng – Phú Thọ, người ta nghĩ ngay tới hát Xoan - di sản văn hóa phi vật thể độc đáo, mang đậm nét đặc trưng của người dân và gắn liền với nguồn gốc đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.
Tin liên quan
- Tập đoàn An Dương và chính quyền tỉnh Niigata thống nhất đẩy mạnh dự án phi lợi nhuận VJC tại tỉnh
Giá trị thương hiệu Việt Nam đạt gần 500 tỷ USD trong năm 2023
Hoa Kỳ rà soát cuối kỳ sản phẩm tháp gió nhập khẩu từ Việt Nam
Gần 74 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong quý I/2024
Bộ TT&TT đã thu hồi giấy phép của 30 doanh nghiệp bưu chính
» 50 tác phẩm đoạt Giải báo chí toàn quốc “Vì sự nghiệp Giáo dục Việt Nam”
» Nghệ nhân Nguyễn Thị Tuyến: Thầm lặng giữ gìn nghề làm đồ chơi dân gian
Theo lời kể của các nghệ nhân trong làng kể lại rằng: Hát Xoan có thời các vua Hùng, tồn tại hơn 2.000 năm và là di sản văn hóa dân gian. Hát Xoan hay còn được gọi là Khúc môn đình (hát cửa đình), là lối hát thờ thần. Thuở xa xưa, người Văn Lang thường hát Xoan vào mùa Xuân để chào đón năm mới.
Nói về tên gọi hát Xoan, sách xưa cũng ghi lại rằng: Trên chặng đường tồn tại và phát triển, loại hình nghệ thuật này được rất nhiều người có vị thế và uy tín trong xã hội nâng niu, gìn giữ, trau dồi, phát huy và tạo điều kiện cho hát Xoan đi vào đời sống từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Trong đó, có phần công lao lớn nhất của bà Lê Thị Lan Xuân – người mà phường Xoan truyền tụng như một ân nhân. Để tỏ lòng biết ơn với bà, các phường Xuân kiêng tên bà và gọi chệch đi là hát Xoan.
Cũng theo các nghệ nhân hát Xoan phường Kim Đức, chúng tôi được biết: Trải qua tiến trình phát triển của lịch sử, từ thời đại dựng nước Văn Lang đến nay hát Xoan vẫn tồn tại và đang hiện diện với nghệ thuật đặc sắc riêng biệt: Hát thờ Vua Hùng, vợ con, tướng lĩnh và các nhân vật tiêu biểu thời đại Hùng Vương; hát trước cửa đình và hát vào mùa xuân; hát lễ và hát đám.
Nét đặc sắc hơn cả của Hát Xoan là khi múa có hát và ngược lại khi hát có múa và trong âm vang tiếng nhạc cụ chỉ là một chiếc trống da… nên hát Xoan còn bảo lưu được nhiều yếu tố cổ thuộc tầng sâu của văn hóa dân gian thời đại bình minh lịch sử dựng nước của dân tộc.
Ông Nguyễn Đắc Thủy - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) tỉnh Phú Thọ cho biết: "Hát Xoan là loại hình diễn xướng dân gian của người Việt ở Phú Thọ, các làng Xoan gốc đều là những ngôi làng cổ nằm trên địa bàn trung tâm nước Văn Lang như: Kim Đái, Phù Đức, Thét (phường Kim Đức), An Thái (xã Phượng Lâu), thành phố Việt Trì. Hát Xoan còn được gọi là khúc môn đình, tức là hát trong cửa đình là những đình thờ Hùng Vương cho nên lời ca của hát Xoan gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương"
Có lẽ, vì những giá trị những giá trị nổi bật, mà năm 2011, UNESCO đã đưa hát xoan vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Ngày 8/12/2017, UNESCO đã chính thức đưa hát Xoan Phú Thọ ra khỏi tình trạng bảo vệ khẩn cấp và trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Đây là trường hợp đầu tiên và duy nhất trên thế giới từ di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp được ghi nhận trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Sự kiện này cũng đánh dấu thành công bước đầu của tỉnh Phú Thọ và của cộng đồng đã nỗ lực, quyết tâm triển khai nhiều hoạt động nhằm khôi phục và phát triển loại hình văn hóa riêng độc đáo này.
Cũng trong câu chuyện với các nghệ nhân Hát Xoan, khiến tôi nhớ lại Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Xuân Hội, “trùm” phường xoan Kim Đức. Mặc dù, năm nay đã 70 tuổi nhưng nghệ nhân Nguyễn Xuân Hội vẫn đắm đuối với việc truyền dạy hát xoan cho các thế hệ sau.
Ông từng cho biết, gia đình ông bốn đời hát xoan, đời nào cũng cố gắng giữ gìn các bài xoan gốc. Bản thân ông được cha mình dạy hát xoan từ nhỏ, đến đời ông cũng đã có 30 năm hoạt động trong việc gìn giữ di sản hát xoan. Hiện nay, con trai và các cháu nội của ông vẫn tiếp tục được truyền dạy hát xoan và tham gia biểu diễn.
Đảm nhiệm vai trò “ông trùm” phường xoan, nghệ nhân Nguyễn Xuân Hội vẫn thường xuyên mở các lớp dạy hát xoan miễn phí tại nhà. Các nghệ nhân cao niên trong xã hằng ngày tập trung tại nhà ông để truyền dạy các bài xoan cổ cho lớp trẻ. Nhờ vậy, mà hát xoan đã trở thành nét đẹp trong sinh hoạt hằng ngày của người dân xã Kim Đức.
Suốt chiều dài lịch sử, hát Xoan đã được các thế hệ nghệ nhân nối tiếp nhau gìn giữ, hoàn thiện và truyền dạy, trở thành nghệ thuật dân gian hát múa phong phú với hình thức biểu diễn nghệ thuật vừa chặt chẽ vừa cởi mở. Chính nhờ hình thức nghệ thuật độc đáo này mà Hát Xoan Phú Thọ đã được cộng đồng đón nhận và trở thành định lệ trong nghi thức thờ thần tại khắp các không gian thờ cúng Vua Hùng ở Phú Thọ.
Huyền Chi
Tin khác
-
Ngân hàng Nhà nước sẽ đấu thầu vàng miếng SJC vào tuần tới
-
Doanh số xe Volkswagen, Mercedes-Benz và Tesla giảm trong 3 tháng đầu năm
-
Tập đoàn An Dương và chính quyền tỉnh Niigata thống nhất đẩy mạnh dự án phi lợi nhuận VJC tại tỉnh
-
Nha khoa Valis có thực sự tốt hay chỉ như lời quảng cáo?
-
Xuất khẩu gạo sang Singapore tăng trưởng tốt trong quý I/2024
-
Khai mạc Lễ hội Du lịch Cửa Lò 2024 và đón nhận Quyết định công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia - Lễ hội đền Yên Lương
Nghệ An: Xử lý doanh nghiệp kinh doanh vàng giả mạo nhãn hiệu
(THPL) - Ngày 16/4, Đội QLTT số 11, Cục QLTT tỉnh Nghệ An phối hợp với Phòng An ninh kinh tế, Công an tỉnh Nghệ An đã tiến hành kiểm tra đột...19/04/2024 20:30:48Nội Bài và Đà Nẵng lọt top sân bay tốt nhất thế giới năm 2024
(THPL) - Tổ chức quốc tế Skytrax vừa công bố kết quả xếp hạng các sân bay trên thế giới năm 2024. Trong danh sách này, Việt Nam có 2 cảng hàng...19/04/2024 16:50:37VASEP kiến nghị bãi bỏ hạn ngạch đối với tôm Việt Nam nhập khẩu vào Hàn Quốc
(THPL) - Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam đề nghị Hàn Quốc gỡ bỏ cơ chế hạn ngạch thuế quan đối với tôm đông lạnh...19/04/2024 11:00:37Mảng xuất khẩu của Vinamilk khởi sắc nhờ các thị trường chủ lực
(THPL) - Mảng xuất khẩu của Vinamilk năm 2023 tăng về cả doanh thu và số thị trường, kết quả quí I/2024 dự báo tích cực. Bên cạnh sự đóng...19/04/2024 10:58:37
ĐỌC NHIỀU NHẤT
Quảng bá thương hiệu Việt
-
Cộng đồng runner ngóng chờ giải chạy VPBank Can Tho Music Night Run 2024
(THPL) - VPBank Can Tho Music Night Run 2024 sẽ chính thức khởi tranh vào ngày 13/4. Hàng ngàn runner háo hức trải nghiệm lễ hội thể thao âm nhạc lần đầu tiên diễn ra tại đô thị sông nước Cần Thơ. - Vietjet công bố đường bay mới TP. Hồ Chí Minh – Tây An (Trung Quốc)
- Du lịch Việt Nam có thêm điểm đến mới khiến giới thượng lưu khắp toàn...
- Thành lập Công ty TNHH Một thành viên CADIVI miền Bắc
Tôn vinh thương hiệu toàn cầu
-
Ciputra Hanoi được vinh danh liên tiếp 16 năm tại giải thưởng Rồng vàng 2024
(THPL) - Lễ công bố Giải thưởng Rồng vàng lần thứ 23 (2001-2024) đã diễn ra tại Trung tâm Hội nghị Thành phố Hải Phòng chiều ngày 10.04.2024, với bình chọn Top 50 doanh nghiệp FDI xuất sắc nhất Việt Nam 2024. - Techcombank được Global Finance vinh danh là ngân hàng tốt nhất Việt Nam
- VietinBank lần thứ 3 liên tiếp vào top 200 Thương hiệu ngân hàng giá trị...
- HLV Hàn Quốc Kim Sang-sik nộp đơn ứng cử dẫn dắt tuyển Việt Nam