Phú Thọ: Tự hào thương hiệu làng nghề nón lá gần trăm năm tuổi

Cách Khu Di tích lịch sử Đền Hùng khoảng hơn 20km, xóm Rền, xã Gia Thanh, huyện Phù Ninh là vùng quê nức tiếng với nghề làm nón lá. Sở dĩ nón lá Gia Thanh có tiếng là vì bền, đẹp, với sự kỳ công, khéo léo của đôi bàn tay người nghệ nhân chịu thương chịu khó.

Theo các nghệ nhân trong làng kể lại: Nghề làm nón lá ở Gia Thanh có truyền thống gần 100 năm. Trong làng có tới trên 80% số hộ dân và nhân khẩu làm nghề đan nón, các em nhỏ từ 8 tuổi đến các cụ già trên 80 tuổi đều có thể cầm kim khâu nón.

Để làm hoàn thiện một chiếc nón lá, người làm phải thực hiện khoảng hơn 10 công đoạn từ khi mua lá về như: để ỉu, là lá, xây vành nón, quai nón, may nón, nức vành, mạng chóp, nức nón, cho tới khi nón được bán  tới tay người sử dụng.

Đặc biệt, một trong những công đoạn khó nhất là khâu. Nếu khâu không khéo lá sẽ rách, và khi lá rách thì không thể làm được. Bên cạnh đó, bàn tay người thợ khi cầm kim cần đưa nhanh từng mũi khâu thẳng đều từ vòng trong ra vòng ngoài, những đường kim thẳng tắp vừa cố định những vanh tròn và lá vừa như trang trí tạo sự độc đáo cho chiếc nón. Khi chiếc nón được khâu xong, người thợ hơ bằng hơi diêm, quang dầu phủ bên ngoài, làm cho màu nón trở nên trắng muốt và không bị mốc.

Năm 2016, làng nghề nón lá Gia Thanh được UBND tỉnh Phú Thọ công nhận làng nghề truyền thống. Trải qua quá trình hình thành, xây dựng, thay đổi và phát triển hàng nghìn năm, vùng đất Gia Thanh đã khoác trên mình diện mạo mới. Những năm gần đây, làng nghề nón lá Gia Thanh không chỉ phát triển làng nghề mà còn chú trọng xây dựng các sản phẩm du lịch hấp dẫn.

Điển hình là du lịch làng nghề gắn với tìm hiểu, trải nghiệm văn hoá địa phương chính là hướng đi mới của làng nghề. Điều này, không chỉ thu hút khách du lịch, nâng cao giá trị kinh tế địa phương mà còn có ý nghĩa gìn giữ, bảo tồn nghề truyền thống và các giá trị văn hóa dân tộc. Làng nghề nón lá Gia Thanh đã và đang trở thành điểm đến được ưa chuộng, nhất là đối với du khách trong và ngoài nước. Những chiếc nón lá từ ngôi làng nhỏ bé đã đi theo chân du khách đi khắp mọi miền đất nước.

Cùng với đó là nhiều tour tham quan làng nghề nón lá Gia Thanh cũng mang đến cho du khách trải nghiệm về các quy trình làm nên chiếc nón lá, hiểu sâu hơn về đặc điểm riêng của chiếc nón lá Phú Thọ.

Có dịp về thăm làng nghề nón lá Gia Thanh, thật không khó để chúng tôi bắt gặp hình ảnh các bà, các mẹ, các chị miệng cười nói vui vẻ còn tay thoăn thoắt đưa theo mũi kim.

Dù trưa hè hay đêm đông, những người phụ nữ làng Rền vẫn miệt mài đưa những mũi khâu còn dang dở để kịp mang tới buổi chợ phiên những chiếc nón mà khách hàng đã đặt, hay đơn giản chỉ là thói quen công việc như thế.

Khi cuộc sống hiện đại đã dần thiếu đi những đồ dùng xưa, nhưng nghĩ về nón lá Gia Thanh, dường như ai cũng nhận thấy bên cạnh giá trị sử dụng thì ý nghĩa về bản sắc văn hóa và biểu tượng truyền thống là những giá trị cần được gìn giữ lưu truyền hơn cả.

Huyền Chi