Nghệ nhân quốc gia Phạm Thúy Đạt: Người giữ lửa, phát triển ẩm thực Việt Nam

Hành trình đam mê với ẩm thực

Khi bước chân vào không gian của Câu lạc bộ Khởi nghiệp tại Trường Cao đẳng Hà Nội, tôi lập tức bị cuốn hút bởi bầu không khí rộn ràng nhưng đầy chuyên nghiệp. Mùi thơm của cà phê mới pha quyện cùng tiếng leng keng của những chiếc bình lắc, âm thanh trò chuyện của sinh viên hòa với tiếng máy pha chế hoạt động không ngừng. Đây không chỉ là nơi thực hành kỹ năng, mà còn là sân chơi sáng tạo và khởi nghiệp của các bạn trẻ, nơi họ biến những ý tưởng về đồ uống thành những sản phẩm thật sự được khách hàng yêu thích.

Trong không gian ấm cúng và năng động ấy, chị Phạm Thúy Đạt, người sáng lập câu lạc bộ này xuất hiện với nụ cười thân thiện. Chính chị là người đã đề xuất ý tưởng độc đáo này với nhà trường, tạo nên một mô hình học tập kết hợp thực tiễn đầy sáng tạo. Chị chia sẻ, mục tiêu lớn nhất không chỉ là giúp sinh viên nắm vững kỹ năng pha chế, mà còn là cách giúp họ hiểu giá trị của lao động, trải nghiệm cảm giác kiếm được đồng tiền từ chính công sức mình bỏ ra.

Nhìn các bạn sinh viên vừa say mê thử nghiệm các công thức đồ uống mới, vừa vui vẻ phục vụ khách hàng, tôi hiểu rằng, chị Đạt không chỉ dạy họ cách làm nghề, mà còn truyền cho họ khát vọng sáng tạo và tinh thần tự lập – những điều vô giá trong hành trình trưởng thành.

Người mà chúng tôi đang nhắc đến là Nghệ nhân Quốc gia Phạm Thúy Đạt - một trong những chuyên gia ẩm thực xuất sắc của Việt Nam, được biết đến với tình yêu mãnh liệt dành cho ẩm thực truyền thống và khả năng sáng tạo không ngừng. Không chỉ đạt được danh hiệu cao quý trong lĩnh vực ẩm thực, chị còn là giảng viên tại Trường Cao đẳng Hà Nội, nơi chị truyền đạt kiến thức và kỹ năng cho nhiều thế hệ học viên.

Chị Phạm Thúy Đạt từng theo học ngành Quản trị Khách sạn và tốt nghiệp thạc sĩ với định hướng trở thành một nhà quản lý chuyên nghiệp trong lĩnh vực dịch vụ. Thế nhưng, cuộc đời dường như đã có một kế hoạch khác dành cho chị. Cái duyên với ẩm thực đến từ sự tò mò và mong muốn thử sức mình trong một lĩnh vực hoàn toàn mới. Từ những lần đứng bếp ban đầu chỉ để khám phá, chị dần nhận ra niềm đam mê mãnh liệt dành cho việc chế biến món ăn. Chính sự kết hợp giữa nền tảng quản trị chuyên nghiệp và tài năng thiên bẩm trong ẩm thực đã đưa chị trở thành một trong những nghệ nhân quốc gia xuất sắc, để lại dấu ấn đậm nét trong cả hai lĩnh vực chị từng trải nghiệm.

Những năm đầu khởi nghiệp tại Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp quận Thanh Xuân, chị Phạm Thúy Đạt đã bước ra khỏi vùng an toàn của mình để đến với những vùng núi xa xôi phía Bắc. Chị không ngần ngại vượt hàng trăm cây số, lặn lội qua những con đường gập ghềnh để mang tri thức nghề bếp đến với bà con dân tộc thiểu số. Ở nơi mà thói quen bảo thủ và tâm lý tự ti từng là rào cản lớn nhất, chị đã kiên nhẫn không chỉ dạy nghề, mà còn truyền cho họ niềm tin vào chính mình và giá trị của việc học tập. Nhờ chị, nhiều người dân miền núi đã tìm thấy công việc ổn định, có thu nhập để chăm lo cho gia đình. Chị Đạt không chỉ thay đổi cuộc đời của họ, mà còn để lại dấu ấn sâu sắc trong hành trình phát triển cộng đồng. Với chị, đó chính là niềm tự hào lớn nhất và là ký ức không thể phai mờ trong sự nghiệp đầy ý nghĩa của mình.

Cũng chính vì công tác ở miền núi một thời gian dài, chị Phạm Thúy Đạt dành một niềm đam mê đặc biệt cho những nguyên liệu truyền thống của đồng bào vùng cao – những sản vật mộc mạc nhưng mang trong mình hương vị và bản sắc độc đáo. Từ hạt dổi, lá mắc mật đến rêu đá, hay gạo nếp nương thơm dẻo, chị không chỉ sử dụng chúng trong các món ăn, mà còn cố gắng tìm cách lưu giữ và bảo tồn giá trị văn hóa ẩn chứa trong từng nguyên liệu. Dưới bàn tay tài hoa của chị, những nguyên liệu này không chỉ dừng lại ở những món ăn dân dã mà còn hòa quyện tinh tế với ẩm thực hiện đại, tạo nên những trải nghiệm mới mẻ mà vẫn giữ trọn hồn cốt truyền thống. Với chị Đạt, mỗi món ăn là một cầu nối, đưa câu chuyện về vùng cao và văn hóa dân tộc đến gần hơn với thực khách, đồng thời bảo tồn giá trị tinh túy của ẩm thực Việt Nam trước dòng chảy của thời gian.

“Tôi tìm thấy niềm cảm hứng vô tận từ việc thổi hồn hiện đại vào các món ăn truyền thống, biến chúng trở thành những tác phẩm nghệ thuật trên bàn tiệc”, chị Phạm Thúy Đạt chia sẻ. Quả thực, từ món chả tôm tưởng chừng quen thuộc, dưới bàn tay tài hoa của chị, từng viên chả mềm mại được chăm chút tỉ mỉ, sắp đặt khéo léo để tạo nên hình dáng một con rồng uyển chuyển, sống động. Không chỉ làm say đắm thực khách bởi hương vị đậm đà, món "tôm hóa rồng" còn khơi gợi sự tò mò và thích thú qua cách trình bày độc đáo. Với chị Đạt, mỗi món ăn không chỉ là để thưởng thức mà còn là câu chuyện về sự sáng tạo và kết nối giữa truyền thống và hiện đại, đưa ẩm thực Việt lên một tầm cao mới đầy tự hào.

Chị Phạm Thúy Đạt nổi tiếng với sự tinh tế trong việc kết hợp nguyên liệu và gia vị đặc trưng của từng vùng miền, tạo nên những món ăn vừa quen thuộc, vừa đầy sáng tạo. Chị hiểu rằng mỗi vùng đất đều có những nguyên liệu và hương vị riêng biệt, mang đậm dấu ấn văn hóa địa phương. Từ vị cay nồng của tiêu Phú Quốc, hương thơm đặc trưng của hạt mắc khén Tây Bắc, đến sự dịu ngọt của nước dừa miền Nam, tất cả được chị phối hợp một cách hài hòa, tôn vinh vẻ đẹp ẩm thực từng vùng mà vẫn giữ được sự cân bằng trong tổng thể món ăn. Dưới bàn tay khéo léo của chị, mỗi món ăn không chỉ là sự hòa quyện hoàn hảo về hương vị, mà còn là một hành trình khám phá những nét tinh túy của ẩm thực Việt Nam, đưa thực khách đi qua từng miền quê bằng tất cả giác quan.

Chị Đạt chia sẻ: "Với tôi, sáng tạo trong ẩm thực không phải là phá bỏ cái cũ, mà là làm mới nó, để vừa lạ mà vẫn giữ được cái hồn cốt của món ăn. Như món bánh cuốn, ai cũng nghĩ chỉ cần gạo ngon, nước chấm đúng vị là đủ, nhưng tôi lại muốn đưa vào đó một chút khác biệt. Tôi từng thử thêm nhân tôm chao cùng lá chanh băm nhuyễn, một sự kết hợp không phổ biến lắm, nhưng kết quả là thực khách rất thích vì vẫn cảm nhận được sự gần gũi của bánh cuốn truyền thống, mà hương vị lại mới lạ hơn.

Hay với món phở, tôi từng làm thử một phiên bản phở cuốn kèm nước chấm sả tắc, giữ được vị đặc trưng của phở truyền thống mà vẫn mang đến một phong cách ăn mới. Những sáng chế này đều phải đặt trên nền tảng của ẩm thực Việt – từ nguyên liệu, gia vị cho đến cách chế biến. Điều quan trọng nhất là, dù có thêm hay bớt đi gì, tôi luôn đảm bảo người ăn vẫn nhận ra hương vị quê hương trong từng món”.

Người truyền cảm hứng

Từ năm 2004 đến nay, chị Phạm Thúy Đạt đã dành trọn tâm huyết cho sự nghiệp giáo dục nghề ẩm thực, đào tạo nên nhiều thế hệ học viên xuất sắc. Tại Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp quận Thanh Xuân (2004-2017), chị không chỉ giảng dạy kỹ thuật nấu ăn mà còn trực tiếp đến các vùng miền xa xôi để truyền nghề, giúp học viên vượt qua rào cản tự ti và thay đổi cuộc đời. Giai đoạn 2017-2020, khi công tác tại Trường Trung cấp Cộng đồng Hà Nội, chị tiếp tục mang tình yêu nghề của mình đến với học sinh bằng những phương pháp giảng dạy thực tế, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Từ năm 2020 đến 2024, chị chuyển sang giảng dạy tại Trường Cao đẳng Công nghệ Hà Nội và Cao đẳng Hà Nội, nơi chị đã xây dựng thêm nhiều mô hình đào tạo sáng tạo, giúp học viên không chỉ thành thạo kỹ năng nghề mà còn nuôi dưỡng niềm đam mê và trách nhiệm với từng món ăn. Với chị, nấu ăn không chỉ là một nghề mà còn là nghệ thuật, cần được thực hiện bằng tình yêu và sự cẩn trọng, điều mà chị đã truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ học trò trong suốt 20 năm gắn bó với ngành giáo dục.

Chị Đạt chia sẻ: "Để giảng dạy ẩm thực hiệu quả, tôi luôn quan niệm rằng không thể chỉ dừng lại ở lý thuyết suông. Học viên cần phải được trực tiếp trải nghiệm và thực hành ngay sau khi tiếp thu kiến thức. Khi tôi dạy một món ăn, tôi không chỉ nói về công thức mà còn giải thích lý do tại sao phải chọn nguyên liệu này, tại sao gia vị lại có tác dụng như vậy, và tại sao cách chế biến này lại mang lại hương vị đặc trưng. Tôi thường xuyên tạo cơ hội cho học viên thực hành ngay sau bài giảng lý thuyết, vì tôi tin rằng qua thực hành, các em sẽ nhớ lâu hơn và hiểu sâu hơn. Việc kết hợp lý thuyết với thực hành không chỉ giúp học viên vững vàng tay nghề mà còn giúp các em tự tin sáng tạo và biến tấu món ăn theo cách riêng của mình. Đây là cách tôi đưa kỹ năng giảng dạy ẩm thực lên một tầm cao mới, giúp học viên không chỉ học mà còn sống và yêu nghề".

Chị Phạm Thúy Đạt luôn tích cực tham gia các buổi hội thảo ẩm thực, không chỉ để học hỏi thêm mà còn chia sẻ những kinh nghiệm quý báu của mình với các đầu bếp trẻ. Chị thường xuyên tổ chức và tham gia các buổi tọa đàm, hội nghị chuyên đề, nơi chị có thể trao đổi những kiến thức về kỹ thuật chế biến, cách bảo tồn và phát triển ẩm thực Việt Nam, đặc biệt là những bí quyết trong việc kết hợp các nguyên liệu truyền thống với phương pháp nấu ăn hiện đại. Chị cũng không ngừng kết nối các giá trị ẩm thực Việt Nam ra thế giới thông qua các chương trình giao lưu văn hóa, giúp bạn bè quốc tế hiểu hơn về tinh hoa ẩm thực của Việt Nam. Những chuyến đi này không chỉ là cơ hội để giới thiệu món ăn Việt, mà còn là dịp để chị Đạt học hỏi, trao đổi và đưa những giá trị văn hóa ẩm thực của dân tộc vươn xa, khẳng định vị thế của ẩm thực Việt trên trường quốc tế.

Với tài năng và sự cống hiến không ngừng nghỉ, chị Phạm Thúy Đạt đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá trong suốt sự nghiệp của mình. Vào năm 2023, chị vinh dự giành giải Ba trong Hội giảng Nhà giáo Giáo dục nghề nghiệp TP Hà Nội, khẳng định năng lực giảng dạy xuất sắc và tâm huyết với nghề. Không chỉ thành công trong việc truyền đạt kiến thức, chị còn vươn xa hơn khi nhận Giải Nghệ nhân Tiêu biểu Châu Á – Thái Bình Dương 2024, Bàn Tay Vàng Châu Á – Thái Bình Dương 2024 và Giải Nghệ nhân Tâm Tài 2024, những giải thưởng danh giá này là minh chứng cho sự tài hoa trong ẩm thực và tâm huyết trong việc bảo tồn, phát triển ẩm thực Việt. 

Vào năm 2024, chị Phạm Thúy Đạt đã được công nhận là Nghệ nhân Quốc gia, lĩnh vực ẩm thực – một vinh dự xứng đáng sau bao năm cống hiến và đam mê không ngừng nghỉ với nghề. Đây là dấu mốc quan trọng, không chỉ là sự ghi nhận cho tài năng và tâm huyết của chị, mà còn là minh chứng cho những nỗ lực không mệt mỏi trong việc bảo tồn, phát huy và sáng tạo ẩm thực Việt. Danh hiệu Nghệ nhân Quốc gia lĩnh vực ẩm thực không chỉ là thành quả cá nhân, mà còn là niềm tự hào của những ai yêu mến và trân trọng giá trị ẩm thực truyền thống của dân tộc. Đó là sự khẳng định của một người phụ nữ luôn cháy bỏng với ước mơ mang ẩm thực Việt ra thế giới, đồng thời truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ học trò, đồng nghiệp, và những người yêu nghề. Chị Đạt đã không chỉ nấu những món ăn, mà còn tạo ra những ký ức, những giá trị văn hóa, khiến món ăn Việt Nam thêm phần đậm đà, vững vàng trong lòng người.

Tình yêu với ẩm thực của chị Phạm Thúy Đạt không chỉ đơn thuần là việc nấu nướng, mà là một hành trình dài đầy đam mê, bảo tồn và sáng tạo không ngừng. Chị luôn coi mỗi món ăn là một câu chuyện, là sợi dây kết nối quá khứ và hiện tại, giữa các thế hệ và các vùng miền. Với chị, việc giữ gìn và phát triển những giá trị ẩm thực truyền thống không chỉ là trách nhiệm, mà là một sứ mệnh thiêng liêng. Từ những nguyên liệu mộc mạc của đồng bào vùng cao, đến những kỹ thuật chế biến cổ truyền, chị không chỉ bảo tồn chúng mà còn sáng tạo ra những biến tấu mới, làm sống lại những món ăn xưa trong một diện mạo hiện đại. Và quan trọng hơn hết, chị muốn lan tỏa tình yêu ấy đến với thế giới, để ẩm thực Việt Nam không chỉ được biết đến qua hương vị mà còn qua những câu chuyện đằng sau món ăn, qua văn hóa và tình cảm mà nó mang lại. Tình yêu ẩm thực của chị chính là sự cống hiến vô bờ bến, là hành trình đi tìm cái đẹp và giá trị đích thực của cuộc sống qua từng món ăn.

Chị Phạm Thúy Đạt chính là hình mẫu của sự kiên trì, sáng tạo và tình yêu vô bờ bến dành cho ẩm thực – một nghệ nhân, một người thầy, một tấm gương sáng cho thế hệ sau.

Minh Tiến