Diễn đàn kinh doanh 2025: Hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm thị trường mới, nâng tầm thương hiệu Việt

Diễn đàn đã tạo ra một không gian trao đổi cởi mở, tập trung vào những chủ đề then chốt như cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA), nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhỏ và vừa, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, và những khuyến nghị quan trọng trước bối cảnh rào cản thương mại gia tăng.

Mục tiêu của sự kiện là đề xuất các giải pháp thực tiễn, khả thi giúp doanh nghiệp Việt Nam nhanh chóng mở rộng thị trường, đặc biệt là các thị trường tiềm năng trong khu vực và thế giới.

Đà tăng trưởng vững chắc của kinh tế Việt trong bối cảnh thách thức toàn cầu

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI, đánh giá kinh tế Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc, hướng tới mục tiêu tăng trưởng cả năm đạt 8,3 – 8,5%. Trong 7 tháng đầu năm 2025, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký đạt gần 24,1 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ; tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9,3%.

Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu 7 tháng đạt 262,44 tỷ USD, tăng 14,8%, với mức kỷ lục 42,26 tỷ USD được xác lập lần đầu tiên trong tháng 7. Niềm tin kinh doanh được bồi đắp từ những đổi mới mang tính cách mạng, với trên 174.000 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường.

Tuy nhiên, ông Phòng cũng thẳng thắn nhìn nhận những thách thức không nhỏ. Tình hình địa chính trị phức tạp, lạm phát, chi phí vận chuyển tăng cao, và các rào cản kỹ thuật đang làm thay đổi căn bản cấu trúc kinh tế toàn cầu.

Việt Nam, với độ mở lớn và sức chống chịu chưa cao, dự báo sẽ chịu ảnh hưởng nhất định. Đáng chú ý, Mỹ đã áp dụng mức thuế đối ứng 20% với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam ngay trong tuần đầu tháng 8, tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp.

Ông Phòng nhấn mạnh: “Mở rộng thị trường là bài toán sống còn đối với doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và sự biến động của chuỗi cung ứng toàn cầu”. 

Việc tiếp cận và khai thác thị trường mới gắn liền với quá trình tái cơ cấu các ngành hàng xuất khẩu và tái cấu trúc sản xuất kinh doanh, đòi hỏi chuyển đổi tư duy sản xuất và đầu tư chiến lược, bài bản vào công nghệ, quản trị để nâng cao năng suất, chất lượng, và giá trị sản phẩm.

Tận dụng FTA và giải pháp đột phá từ các chuyên gia

Tại diễn đàn, các diễn giả đều nhất trí rằng việc tìm kiếm giải pháp đột phá không chỉ dừng ở đổi mới sản phẩm, dịch vụ, mà còn bao gồm nâng cấp năng lực quản trị, ứng dụng công nghệ số, xây dựng thương hiệu, và tận dụng hiệu quả các FTA đã ký kết để mở rộng thị trường.

TS. Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, khẳng định vai trò then chốt của các hiệp định thương mại tự do (FTA) trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt với những mặt hàng chủ lực của Việt Nam. Việt Nam đã ký kết 17 FTA có hiệu lực với các đối tác quan trọng, gần đây nhất là Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) năm 2024.

Ông Hội nhận định: "Các FTA là 'đường cao tốc' đưa hàng hóa Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng toàn cầu". Chúng không chỉ thúc đẩy xuất khẩu, giảm chi phí sản xuất mà còn tạo áp lực để hệ thống chính sách, pháp luật trong nước trở nên minh bạch và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế.

Dù tiềm năng và cơ hội rất lớn, TS Hội cũng chỉ ra nhiều thách thức đang hiện hữu. Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện thể chế để tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, doanh nghiệp và sản phẩm.

Tình trạng phụ thuộc nhiều vào một số thị trường xuất khẩu, phụ thuộc vào khu vực FDI, tỷ trọng thu ngân sách từ thuế xuất nhập khẩu còn cao, thị trường dịch vụ tài chính trong nước chưa phát triển, cùng với trình độ và năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước cần được nâng lên là những yếu tố cần được giải quyết.

Về giải pháp, đối với Nhà nước, ông đề xuất tập trung phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nông nghiệp cần được phát triển với các sản phẩm chủ lực, áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc cho nông, thủy sản xuất khẩu.

Đồng thời, cần mở rộng thị trường xuất khẩu theo hướng bền vững, tăng cường dự báo, theo dõi và cập nhật thị trường; hoàn thiện thể chế, tăng cường quản lý để tạo thuận lợi thương mại, chống gian lận, huy động hiệu quả nguồn lực, nâng cấp hạ tầng logistics và giảm chi phí vận chuyển.

Với cộng đồng doanh nghiệp, TS Hội cho rằng cần nâng cao vai trò của các hiệp hội ngành hàng trong giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế, phát triển doanh nghiệp tư nhân theo Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, khuyến khích hình thành các doanh nghiệp hạt nhân dẫn dắt chuỗi giá trị xuất khẩu quy mô lớn.

Các doanh nghiệp cũng cần được hỗ trợ để vượt qua rào cản thương mại tại các thị trường nước ngoài, đồng thời tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước nhằm lan tỏa lợi ích và thúc đẩy hợp tác.

TS Nguyễn Văn Hội khẳng định, việc tận dụng hiệu quả các FTA đặc biệt tại các thị trường châu Âu, Nhật Bản và Halal sẽ giúp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đưa hàng hóa Việt Nam đến với nhiều thị trường giá trị cao hơn và tạo đòn bẩy cho tăng trưởng bền vững trong những năm tới.

Tham gia thảo luận, TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, nhấn mạnh vai trò to lớn của hoạt động ngoại thương và xuất khẩu đối với nền kinh tế. Giá trị thương hiệu quốc gia Việt Nam năm 2024 đạt 507 tỷ USD, xếp thứ 32 toàn cầu. Tuy nhiên, ông Bình đặt ra câu hỏi về khả năng duy trì tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu cao (10-15%) khi lợi thế về lao động, chi phí thấp không còn phát huy.

Ông đề xuất thay đổi tư duy, tập trung vào chất lượng, giá trị gia tăng, và tỷ lệ nội địa hóa của hàng hóa xuất khẩu thay vì chỉ theo đuổi kim ngạch. Các doanh nghiệp trong nước cần tiên phong thay đổi, gia tăng đóng góp trực tiếp vào xuất khẩu, và cần lưu tâm nhiều hơn đến xuất nhập khẩu dịch vụ, vốn đang nhập siêu.

Giải pháp từ cộng đồng doanh nghiệp và hiệp hội

Điều phối phiên thảo luận, ông Nguyễn Văn Thân - Đại biểu Quốc hội khoá XV, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đề nghị các doanh nghiệp tập trung kiến nghị những vướng mắc, “hiến kế” để đưa ra giải pháp thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp.

Theo đó, ông Nguyễn Hải Minh – Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham) cho biết, Việt Nam đang triển khai mạnh mẽ các cải cách với “bộ tứ trụ cột”, hứa hẹn tạo tác động tích cực đến môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, những “nút thắt” về hạ tầng và nguồn nhân lực vẫn cần được cải thiện, trong khi một số quy định của luật thương mại đang hạn chế sự phát triển.

Xu hướng đầu tư vào các trung tâm logistics, công nghệ cao được dự báo sẽ gia tăng, nhưng doanh nghiệp EU vẫn gặp khó khi tiếp cận thị trường do vướng mắc về thủ tục và quy định. Mới đây, Việt Nam đã thí điểm mô hình khu thương mại tự do – nếu được nhân rộng và triển khai hiệu quả, đây sẽ là đòn bẩy thu hút mạnh mẽ hơn nữa doanh nghiệp châu Âu.

Hiện, EU đang điều chỉnh một số điều kiện mới để các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể thích nghi tốt hơn, nhất là những nhà cung ứng trong chuỗi sản xuất đáp ứng tiêu chuẩn ESG, tiêu chuẩn môi trường và yêu cầu minh bạch. Đây là thời điểm then chốt để Việt Nam đầu tư mạnh vào công nghệ sạch, xây dựng chuỗi cung ứng xanh, bền vững và hội nhập sâu vào thị trường châu Âu.

Chia sẻ tại phiên thảo luận, ông Nguyễn Hữu Thập - Ủy viên Ban Chấp hành VCCI, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang cho rằng doanh nghiệp địa phương cần tập trung vào năm “chìa khóa” để mở rộng thị trường và nâng sức cạnh tranh.

Trước hết là liên kết cụm ngành và chuỗi cung ứng, tham gia sâu vào các cụm ngành liên tỉnh từ nông - lâm sản, du lịch sinh thái, vật liệu đến công nghiệp hỗ trợ. Doanh nghiệp cần chuẩn hóa tiêu chuẩn, chia sẻ đơn hàng, sử dụng chung dịch vụ kiểm định, logistics và xúc tiến thương mại.

Thứ hai là kết nối hạ tầng, logistics và số hóa, coi hạ tầng giao thông và hạ tầng số là “mặt bằng cạnh tranh mới”. Doanh nghiệp tận dụng nền tảng số để đặt chỗ kho vận, tối ưu vận tải, truy xuất nguồn gốc, trong khi chính quyền cung cấp dữ liệu mở về quy hoạch, quỹ đất và thủ tục. Chìa khóa thứ ba là tài chính cho chuỗi, chuyển từ vay đơn lẻ sang gói tín dụng chuỗi và bảo lãnh theo đơn hàng liên kết vùng để giảm rủi ro và điều kiện vay phù hợp hơn.

Thứ tư là nhân lực và công nghệ, đặc biệt là AI, nhằm nâng cao quản trị, bán hàng, tiếp thị số, ứng dụng AI vào chăm sóc khách hàng, dự báo nhu cầu và tối ưu tồn kho. Cuối cùng là thể chế thuận lợi, thủ tục tinh gọn theo cơ chế “một cửa - một chuẩn - một lần khai”, đưa tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân vào từng quy trình phục vụ nhà đầu tư.

Bà Trần Thị Thu Trang, Chủ tịch Hanel PT NextTech., JSC, kiến nghị mở rộng đàm phán FTA thế hệ mới với các khối tiềm năng như MERCOSUR (Nam Mỹ) và GCC (Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh). Bà cũng đề xuất thành lập Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế theo mô hình công – tư để hỗ trợ doanh nghiệp khi khai phá thị trường mới.

Đặc biệt, bà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đào tạo đội ngũ Sale có chứng nhận cấp bậc 3-5 sao: Global Trade Professional và đầu tư hạ tầng logistics thông minh để giảm thời gian và chi phí giao hàng. Bà Trang khẳng định: “Mở thị trường mới không chỉ là bán hàng sang một quốc gia khác, mà là kiến tạo một hệ sinh thái niềm tin với 5 trụ cột là sản phẩm chuẩn; thương hiệu mạnh; tiêu chuẩn quốc tế; câu chuyện truyền cảm hứng; dịch vụ hậu mãi vượt mong đợi”.

Minh Phương