VietABank dưới thời ông Phương Thành Long bị giảm sút lợi nhuận, Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều sai phạm

Theo Báo cáo tài chính, kết thúc quý 3/2023, VAB ghi nhận tổng tài sản giảm 1,07%, chỉ đạt được 104.024 tỷ đồng so với cuối năm 2022. Ngân hàng này cũng ghi nhận một số điểm tích cực trong kinh doanh là huy động từ tổ chức kinh tế và dân cư đạt 87.748 tỷ đồng, tăng 24,7% so với cuối năm 2022.

Tuy nhiên, dự nợ tín dụng (bao gồm cả dự nợ trái phiếu doanh nghiệp) của VAB lại tăng 6,57%, đạt được 66.924 tỷ đồng so với cuối năm 2022.

Kết thúc quý 3/2023, VAB ghi nhận được lãi thuần chỉ hơn 141 tỷ đồng. Ở thời điểm cùng kỳ năm ngoái, VAB có mức lãi thuần cao hơn nhiều, vào khoảng 321 tỷ đồng.

Trong quý 3, VAB cũng trích lập 43 tỷ đồng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, tăng 128%; Chi phí hoạt động tăng lên 21% ở mức 226 tỷ đồng. Qua đó, dưới sự lãnh đạo của ông Phương Thành Long, lợi nhuận sau thuế của VAB chỉ được ở mức hơn 55 tỷ đồng, giảm đến 63%. Nhìn lại cùng kỳ năm 2022, VAB có mức lợi nhuận cao vào khoảng hơn 149 tỷ đồng. Mức lợi nhuận sau thuế ở quý 3/2023 của VAB được đánh giá là thấp nhất kể từ quý 3/2020.

Luỹ kế 9 tháng đầu năm, VAB phải chi trả lãi tiền gửi khách hàng tăng 77,3%, ghi nhận âm 5.390 tỷ đồng khiến thu nhập lãi thuần – mảng kinh doanh cốt lõi giảm 3,6%, chỉ đạt 1.020 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.

Tính đến ngày 30/09/2023, tổng tài sản VAB đạt 104.023 tỷ đồng, giảm nhẹ 1% sau 9 tháng. Một điểm đáng chú ý khác trong báo cáo tài chính quý 3/2023 của VAB cho thấy, tiền gửi ở các tổ chức tín dụng khác của ngân hàng này giảm đến 46%, chỉ đạt 11.834 tỷ đồng. Còn tiền gửi của các tổ chức tín dụng khác tại VAB cũng giảm mạnh 77%, về còn 4.923 tỷ đồng. 

Tổng nợ khó thanh khoản (có thể gọi là nợ xấu) của VAB tại thời điểm 30/09/2023 đạt 1.129 tỷ đồng (tăng 171,7 tỷ đồng - tương đương tăng 18%) so với hồi đầu năm 2023. Trong đó, nợ nhóm 3 của VAB giảm 83,6%, chỉ còn 2,3 tỷ đồng; Nợ nhóm 4 tăng 32%, ghi nhận ở mức 39,9 tỷ đồng.

Đáng chú ý là, hơn 96,3% nợ xấu của VietABank là nợ có khả năng mất vốn (nợ nhóm 5), chiếm 1.087 tỷ đồng so với tổng dư nợ. Như vậy, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của VietABank tăng từ 1,53% hồi đầu năm lên mức 1,69% tại thời điểm 30/09/2023.

Nhiều sai phạm trong hoạt động tín dụng

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ về trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) và các tổ chức tín dụng trong việc thực hiện Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng và Đề án xử lý nợ xấu giai đoạn 2013-2017 mới đây, VAB là một trong các nhà “bank” bị  điểm tên với nhiều sai phạm trong hoạt động tín dụng.

Tại VAB, tổng dư nợ của ngân hàng tới 31/8/2018 là 6.510 tỷ đồng, chiếm 17,28% tổng dư nợ cho vay. Thanh tra Chính phủ chỉ rõ VAB thẩm định, phê duyệt cho vay khi dự án chưa đủ hồ sơ pháp lý, chủ đầu tư không đủ điều kiện thực hiện dự án.

Cơ quan Thanh tra xác định, việc thẩm định, xác định doanh thu, chi phí thực hiện dự án đầu tư không chính xác với Công ty CP Đầu tư phát triển Hưng Thịnh Việt Nam và Công ty CP Đầu tư PHD.

Ngoài ra, VAB chưa phân loại nợ đúng quy định đối với Công ty CP Tập đoàn Xây dựng và phát triển Nhà Vicoland, Công ty CP Điện Bình Thủy Lâm Đồng. Theo quy định, nợ của các khách hàng này phải chuyển sang nhóm 4 và 5 nhưng vẫn được ngân hàng giữ ở nhóm 1. Bên cạnh đó, VAB cũng cho 10 doanh nghiệp vay vốn, với dư nợ 4.860 tỷ đồng, theo các hợp đồng hợp tác đầu tư kinh doanh ký với chủ đầu tư dự án.

Phía Thanh tra cũng cho rằng, VAB phê duyệt cho Công ty CP Đầu tư xây dựng và Thương mại HSTC vay khi dự án chưa có giấy phép quy hoạch, quyết định chấp nhận chủ trương đầu tư, quyết định giao đất, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy phép xây dựng là chưa đúng theo quy định tại Điều 7 “Điều kiện vay vốn” Quyết định số 1627/2001/QĐ-NHNN. Công ty HSTC không đủ điều kiện làm chủ đầu tư dự án theo quy định…

VietABank cũng chưa thu thập đầy đủ chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn vay: Chưa có đầy đủ chứng từ hoàn ứng khoản giải ngân ứng trước cho Công ty CP đầu tư đô thị Hồ Tây theo Hợp đồng tổng thầu số 01/2015/HĐTT ký giữa Công ty HSTC và Công ty Hồ Tây, số tiền giải ngân là 400 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng nêu ra hàng loạt vi phạm trong cho vay của VAB đối với Công ty TNHH Hợp tác Thương mại Nam Bình; Công ty TNHH Đầu tư đô thị An Phú; Công ty TNHH Xây dựng TM-DV LT; Công ty TNHH Thương mại xây dựng và Đầu tư Hà Thủy; Công ty CP Dịch vụ Đầu tư nhà đất Nhật Anh…

Kết luận của Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh, VietABank cho khách hàng vay góp vốn theo các hợp đồng hợp tác đầu tư kinh doanh ký với chủ đầu tư dự án, bản chất là giải ngân vốn cho chủ đầu tư để thực hiện dự án, trong khi các dự án chưa có đầy đủ hồ sơ pháp lý, chưa đủ điều kiện huy động vốn; các hợp đồng hợp tác đầu tư kinh doanh không có hiệu lực pháp lý theo quy định, vi phạm quy định về điều kiện vay vốn của NHNN.

Đức Hoàng