Doanh nghiệp Việt cần lưu ý khi xuất khẩu nông sản sang thị trường Australia

Theo ông Vũ Huy Phúc - Phó trưởng bộ môn nghiên cứu Thị trường và Ngành hàng, Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn (Bộ Nông Nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết, năm 2022, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam sang Australia đạt 845 triệu USD. Tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu bình quân 9%/năm trong giai đoạn 2009 - 2022. Trong đó, tăng trưởng mạnh nhất là sản phẩm thuỷ sản, tiếp đến là các mặt hàng rau quả cũng tăng mạnh nhờ mở cửa thị trường. Tuy nhiên, một số sản phẩm hạt điều, tiêu, cà phê, gỗ giảm nhẹ trong thời gian dịch bệnh Covid-19.

Ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng nhập khẩu nhiều nông sản từ Australia. Tổng giá trị kim ngạch nhập khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam từ Australia năm 2022 đạt 2,7 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng nhập khẩu của Việt Nam từ Australia 32,6%/năm (giai đoạn 2009 - 2022).

Trong đó, tăng trưởng nhập khẩu mạnh nhất những năm gần đây là lúa mì và bông, đặc biệt là năm 2022 do Chiến tranh Nga - Ukraina khiến nhập khẩu tăng đột biến. Các mặt hàng nhập khẩu tăng ổn định như sữa, trái cây.

Thông tin về những điểm cần lưu ý khi xuất khẩu hàng hoá sang Australia, ông Vũ Huy Phúc cho biết, tại thị trường này, các rào cản kỹ thuật, yêu cầu về nhãn mác, vệ sinh an toàn thực phẩm rất khắt khe, một số tiêu chuẩn còn cao hơn cả Hoa Kỳ và EU. Bên cạnh đó, nông sản còn chịu sự cạnh tranh lớn của các nước khác tại thị trường Australia.

Nhiều quy định về nhập khẩu như: Chính sách thuế và thuế suất; quy định về bao bì, nhãn mác; quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm dịch; quyền sở hữu trí tuệ; thương hiệu; tập quán kinh doanh,... các doanh nghiệp cũng cần lưu ý.

“Thông thường, hải quan sẽ thu phí xử lý hàng hoá thông thường dưới 200 AUD. Thuế hàng hoá và dịch vụ (GST) được tính bằng 10% tổng giá trị của hàng hoá, cộng với thuế nhập khẩu, cộng với phí bảo hiểm và vận chuyển đến Australia. Thuế nhập khẩu được tính dựa trên phần trăm giá hàng hoá. Thuế nhập khẩu vào khoảng 0-10% nhưng chủ yếu 5%”, ông Vũ Huy Phúc chia sẻ.

Nói thêm về quy định bao bì, nhãn mác, ông Phúc cho biết, các quy định, tiêu chuẩn xuất khẩu trái cây sang Australia gồm: Các tiêu chuẩn quốc tế về các biện pháp kiểm dịch thực vật; yêu cầu chung về thiết lập và giám sát vùng trồng, cơ sở đóng gói,...

Tuy nhiên, bên cạnh những thách thức là cơ hội mà doanh nghiệp Việt cần tận dụng. Với số đông người Việt đang sinh sống tại Australia, kèm theo là nhu cầu của người dân Australia với các sản phẩm của Việt Nam ngày càng lớn (trái cây, gia vị…). Australia là một nền kinh tế mở, cạnh tranh lành mạnh, công bằng. Việt Nam và Australia cùng là thành viên của nhiều FTA song phương và đa phương. Đây đều là những điều kiện thuận lợi để Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu nông sản sang Australia.

Do đó, để tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này, ông Vũ Huy Phúc nhận định, việc tiếp tục đàm phán mở cửa thị trường cho nông sản nói chung và trái cây nói riêng tại Australia là hết sức cần thiết. Bên cạnh đó, cần tăng cường kiểm soát chất lượng vùng trồng, vùng nuôi. Hoàn thiện hệ thống đăng ký, đánh giá cấp mã vùng trồng, vùng nuôi, cơ sở đóng gói, sơ chế, chế biến.

Cơ quan chức năng cũng cần xây dựng các chương trình hỗ trợ phát triển thương hiệu và đăng ký bảo hộ thương hiệu nông sản xuất khẩu sang Australia. Tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối giao thương cho doanh nghiệp hai nước. Thúc đẩy chuyển đổi số trong sản xuất, thương mại nông sản.

Liên quan đến xuất khẩu, để tăng giá trị các mặt hàng nông sản trong năm 2023, Bộ NN&PTNT đã đưa ra nhiều giải pháp cụ thể. Trong đó, đối với các nhóm sản phẩm chủ lực, với sản phẩm trồng trọt, toàn ngành sẽ tập trung tổ chức xúc tiến thương mại, quảng bá cho những sản phẩm đã được cấp phép tiếp cận thị trường xuất khẩu trong năm 2022 như: Trung Quốc (chanh leo, sầu riêng, chuối), New Zealand (chanh, bưởi), Nhật Bản (nhãn), Hoa Kỳ (bưởi). Bên cạnh đó, tiếp tục tổ chức xúc tiến thương mại, quảng bá cho những sản phẩm mà thị trường truyền thống có nhu cầu lớn trong năm 2023 như: Hoa Kỳ (gỗ, hạt tiêu, cà phê), Trung Quốc (trái cây, rau quả), EU (rau quả, gỗ), Đông Bắc Á (rau quả, cây gia vị), ASEAN (gạo, gỗ); thị trường tiềm năng như Ả rập Xê út (gạo, chè, cà phê).

Tiếp tục đàm phán để thúc đẩy mở cửa thị trường cho các sản phẩm trồng trọt như: Trung Quốc (ký nghị định thư yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với thanh long, nhãn, vải, chôm chôm, xoài; mở cửa chính ngạch cho bơ, na, bưởi); Hàn Quốc (thanh long ruột đỏ); Ấn Độ (nhãn, bưởi, chôm chôm, sầu riêng, bơ, dừa, dưa hấu, dâu tây)...

Năm 2023 được dự báo là một năm có nhiều khó khăn đối với xuất khẩu nông sản. Dù vậy, thách thức luôn là điều luôn sẵn có. Do đó, để vượt qua các rào cản, cán đích và vượt mục tiêu về giá trị xuất khẩu đề ra đòi hỏi ngành NN&PTNT cần chủ động nắm bắt thông tin, nhu cầu của từng thị trường; sớm tháo gỡ các rào cản kỹ thuật để thúc đẩy hoạt động xuất khẩu. Mặt khác, linh hoạt trong từng giai đoạn của thị trường để nắm bắt các sản phẩm có thế mạnh. Cùng với đó là ưu tiên tổ chức các hoạt động tìm kiếm, mở rộng các thị trường tiềm năng. Song song với đó, từng bước khắc phục các khó khăn, điểm yếu của các mặt hàng nông sản để từng bước chinh phục các thị trường.

Bằng sự chủ động linh hoạt vượt khó và kinh nghiệm ‘chinh chiến’ trên các thị trường trong nhiều năm qua, kỳ vọng ngành NN&PTNT sẽ tiếp tục cán được đích mới ấn tượng về xuất khẩu nông sản trong năm 2023.

Tuấn Minh (t/h)