Bộ tài liệu Kỹ năng phòng, chống ma túy: “Lá chắn thép” bảo vệ thế hệ trẻ trước hiểm họa ma túy

Vai trò của gia đình và nhà trường 

Tội phạm và tệ nạn ma túy thực sự đã trở thành hiểm họa lớn, có nguy cơ đe dọa sự phát triển của giống nòi, gây mất ổn định về chính trị, xã hội. Tại Việt Nam, ở hầu hết các  tình thành,tệ nạn xã hội và tội phạm liên quan đến ma túy có diễn biến phức tạp với nhiều thành phần và đối tượng tham gia. Trong đó, đối tượng là giới trẻ (học sinh, sinh viên) ngày càng có xu hướng gia tăng, gây ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn và tác động xấu tới nhận thức, hành động của giới trẻ nói chung.

Lúc này, gia đình và nhà trường được xem là “lá chắn” bảo vệ và giúp các em học sinh, sinh viên tránh được các nguy cơ bị dụ dỗ, lôi kéo vào việc sử dụng, buôn bán, vận chuyển và tàng trữ ma túy. Sự giáo dục và quan tâm đúng cách của gia đình và nhà trường góp phần làm giảm tỷ lệ thanh thiếu niên nghiện ma túy.

Trong đó, mỗi gia đình phải thực sự là tổ ấm, là bến bờ yêu thương để nuôi dưỡng, hình thành nhân cách con trẻ, là pháo đài an toàn, vững chắc để ngăn chặn tội phạm nói chung và tội phạm ma túy nói riêng xâm nhập vào gia đình và giới trẻ.

Việc phòng, chống ma túy là trách nhiệm của mọi thành viên trong gia đình. Nhận thức đúng vai trò và hỗ trợ cách làm đúng để phòng, chống ma túy từ gia đình, chúng ta sẽ có những tổ ấm, môi trường trong lành cho thanh thiếu niên. Do đó, gia đình cần giáo dục cho con cái hiểu sâu sắc tác hại do ma tuý gây ra và cần phối hợp với nhà trường, tổ chức đoàn thể có những biện pháp quản lý hợp lý.

Bên cạnh gia đình, nhà trường cũng đóng vai trò hết sức quan trọng, vì đây chính là nơi quản lý, giáo dục, định hướng nhận thức và hành vi cho giới trẻ. Trong “cuộc chiến” chống ma túy, nhà trường phải trở thành pháo đài vững chắc ngăn chặn ma túy. Nhà trường phải có trách nhiệm tổ chức thực hiện chương trình giáo dục về phòng, chống ma tuý; giáo dục pháp luật về phòng, chống ma tuý và lối sống lành mạnh cho học sinh; quản lý chặt chẽ, ngăn chặn học sinh, tham gia tệ nạn ma tuý

Giáo viên phải là những người nhận diện đúng, nhận thức đầy đủ và tự có sức đề kháng, không bị cám dỗ về ma túy. Từ đó, tổ chức, hướng dẫn học sinh (đặc biệt là học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông) tìm tòi, chiếm lĩnh kiến thức và kỹ năng phòng, chống ma túy.

Như vậy, gia đình và nhà trường cần phải chung lưng đấu cật tuyên truyền về công tác phòng, chống ma túy và cung cấp kiến thức, kỹ năng cho thế hệ trẻ để bảo vệ bản thân trước hiểm họa của ma túy. Bằng các phương pháp truyền thông khác nhau giúp cho thế hệ trẻ tập trung học tập, nâng cao nhận thức hiểu biết về tác hại, hiểm họa khôn lường của ma túy.

Giáo dục giới trẻ trao dồi lối sống đạo đức, luôn đề cao cảnh giác để không bị các đối tượng xấu rủ rê, lôi kéo vào các việc làm phạm pháp, kể cả việc sử dụng và buôn bán ma túy. Đồng thời, tham gia phát hiện tố giác, phối hợp tốt với các ban ngành hữu quan để có các hoạt động hỗ trợ, giúp đỡ người nghiện ma túy cai nghiện tại cộng đồng, vận động người nghiện tự nguyện đi cai nghiện tại các trung tâm và giúp đỡ sau cai tái hòa nhập cộng đồng.

Bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy” - Công cụ và giải pháp hữu hiệu

Có thể thấy, gia đình và nhà trường có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc ngăn chặn và đẩy lùi tệ nạn ma túy nói chung và ma túy học đường nói riêng. Tuy nhiên, chỉ gia đình và nhà trường thôi thì chưa đủ. Bởi lẽ, nếu bản thân các bậc phụ huynh, các giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục chưa có, chưa hiểu rõ hoặc còn thiếu những kiến thức, kỹ năng về ma túy thì làm sao có thể trở thành “lá chắn thép” giúp các em học sinh tránh xa hiểm họa ma túy được?

Kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu tâm lý người sử dụng ma túy (PSD, do ông Lê Trung Tuấn làm Chủ tịch HĐQL) về kiến thức cũng như kỹ năng hỗ trợ xử lý tình huống của phụ huynh học sinh và giáo viên khi nghi ngờ và phát hiện con em mình, học sinh của mình nghiện ma túy cho thấy, có tới 32,5% phụ huynh học sinh và giáo viên không biết về các loại ma túy và tác hại của các loại ma túy. Có 29,5% phụ huynh và giáo viên tham gia khảo sát biết một chút kiến thức về các loại ma túy và tác hại của các loại ma túy. Chỉ có khoảng 13% phụ huynh và giáo viên biết rõ, 25% biết khá rõ về ma túy.

Khi đi tìm hiểu cụ thể hơn kiến thức mà phụ huynh và giáo viên hiểu về ma túy thì cho thấy, phần lớn kiến thức mà phụ huynh và giáo viên hiểu về ma túy mới chỉ dừng lại ở việc ma túy là chất gây nghiện, có tác động tiêu cực đến người sử dụng chứ để nhận diện đó là loại ma túy nào và tác động ra sao, gây hậu quả thế nào với người sử dụng thì hầu như các bậc phụ huynh và giáo viên đều không nắm được.

Ngoài ra, kỹ năng để nhận diện và xử lý khi nghi ngờ con em, học sinh có dấu hiệu sử dụng ma túy ở phụ huynh và giáo viên tham gia khảo sát cũng rất thấp. (Theo Trang tin điện tử Tiếng Chuông - Trang tin của UBQG phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm).

Xuất phát từ thực trạng này, Viện PSD nhận thấy sự cấp thiết cần có một bộ tài liệu về phòng chống ma túy để cung cấp tới mọi người (phụ huynh, giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục, học sinh…) những thông tin, kiến thức cơ bản, đầy đủ và chính xác nhất về ma túy; đồng thời nâng cao năng lực phòng chống ma túy của thế hệ trẻ và cộng đồng..

Trên cơ sở đó, Bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy cho học sinh trung học” gồm 4 cuốn đã ra đời như một bộ công cụ, giải pháp hữu hiệu, căn cơ nhất giúp nâng cao nhận thức và trang bị các kỹ năng để đẩy lùi tệ nạn ma túy. Trong bộ tài liệu này có 2 cuốn dành riêng cho phụ huynh; giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục; 2 cuốn còn lại dành cho các em học sinh (trung học cơ sở, trung học phổ thông).

Theo đó, cuốn tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy dành cho cha mẹ học sinh” đóng vai trò như một cuốn cẩm nang về phòng, chống ma túy dành cho các bậc phụ huynh, cung cấp thông tin cơ bản nhất về ma túy, nghiện ma túy; một số chính sách pháp luật về ma túy và phòng, chống ma túy. Bên cạnh đó, hướng dẫn cha mẹ các kỹ năng để giúp con em thoát khỏi những nguy cơ liên quan đến ma túy (vận chuyển, tàng trữ, buôn bán, sử dụng trái phép chất ma túy).

Trong khi đó, cuốn “Kỹ năng phòng chống ma túy dành cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục” lại được biên soạn như một tài liệu cung cấp cho các thầy cô và cán bộ quản lý giáo dục những kiến thức toàn diện, đầy đủ hơn về ma túy và tác hại khôn lường của nó. Đồng thời, hướng dẫn cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục có những định hướng phù hợp trong việc giáo dục kỹ năng phòng, chống ma túy cho học sinh (trung học cơ sở, trung học phổ thông) trên cơ sở các tình huống cụ thể dưới dạng các chủ đề.

Với vốn kiến thức chuẩn xác, thông tin đầy đủ, rõ ràng mà Bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy cho học sinh trung học” mang đến cho người đọc (các em học sinh, phụ huynh, giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục,...) chắc chắn sẽ góp phần không nhỏ để bảo vệ thế hệ trẻ trước hiểm họa ma túy.

PV