Xung quanh vụ chi trả thù lao của NXB Giáo dục Việt Nam: Nguồn cơn từ sự cạnh tranh…?

Mới đây, ông Ngô Trần Ái, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần đầu tư xuất bản-thiết bị giáo dục Việt Nam trao đổi với báo giới cho rằng, những người chỉ đạo chọn  SGK mà nhận thù lao thì không thể đảm bảo sự công khai minh bạch. Đánh giá trên đã làm dấy lên nhiều cuộc tranh luận trong và ngoài ngành giáo dục.

Cụ thể, theo ông Ngô Trần Ái, từ năm 2015 đến nay, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (gọi tắt là NXBGDVN) đã chi thù lao cho Ban chỉ đạo biên soạn bộ SGK miền Nam thuộc Sở GD-ĐT TPHCM với số tiền gần 3 tỷ đồng (Nội dung đã đăng ở bài trước). “Việc này khiến ai cũng cho rằng quá trình chọn lựa SGK là không thể công bằng. Bởi lãnh đạo Sở GD-ĐT TPHCM đã nhận thù lao liên tục trong 4 năm với tổng số tiền lên tới gần 3 tỷ đồng để tham gia biên soạn bộ SGK miền Nam…”, “Những người chỉ đạo mà nhận thù lao thì không thể đảm bảo sự công khai, minh bạch khi chọn SGK”, trích phỏng vấn Ông Ngô Trần Ái trên Viettimes (ngày 18/12/2019).

Được biết, hiện nay ông Ngô Trần Ái đang là Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần đầu tư xuất bản-thiết bị giáo dục Việt Nam (VEPIC), công ty tổ chức biên soạn, xuất bản bộ SGK Cánh diều, có 8/32 tên SGK lớp 1 mới được Bộ GD&ĐT phê duyệt sử dụng trong năm học 2020-2021. Ông cũng từng là Chủ tịch Hội đồng thành viên NXBGDVN, người đã ký văn bản đề xuất với Bộ GD&ĐT để NXBGDVN phối hợp với Sở GD&ĐT TPHCM trong việc biên soạn một bộ SGK và cũng là người trực tiếp ký các văn bản thoả thuận hợp tác biên soạn SGK giữa NXBGDVN và Sở GD-ĐT TP. HCM, trong đó có văn bản chi thù lao cho Ban chỉ đạo biên soạn SGK.

Ngày 31/3/2015, NXBGDVN có công văn số 456A/NXBGDVN do ông Ngô Trần Ái – Chủ tịch Hội đồng thành viên ký báo cáo và xin ý kiến Bộ trưởng Bộ GD-ĐT về việc “NXBGDVN hợp tác với Sở GD-ĐT TPHCM tổ chức biên soạn thêm một bộ SGK để phục vụ học sinh, giáo viên TPHCM nếu được Hội đồng thẩm định quốc gia xét duyệt, cho phép lưu hành”. Theo đó, TP. Hồ Chí Minh được NXBGDVN lựa chọn hợp tác bởi những lợi thế: “là trung tâm kinh tế, chính trị, xã hội lớn của cả nước, có số lượng học sinh lớn và tiềm năng kinh tế dồi dào. Đây là khu vực có đội ngũ tác giả viết SGK giàu kinh nghiệm, được thử nghiệm qua giai đoạn viết SGK 1990-2000, 2002-2008. Việc phối hợp tổ chức viết một bộ SGK sẽ có nhiều thuận lợi trong việc tổ chức thí điểm dạy-học… Sự phối hợp giữa NXBGDVN và Sở GD-ĐT TP. Hồ Chí Minh sẽ bám sát chương trình của Bộ GD&ĐT, đáp ứng tốt yêu cầu của học sinh, giáo viên trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh…”.

Ngày 14/4/2015, tại Công văn số 1747/ BGDĐT-VP, Bộ GD&ĐT đã trả lời công văn số 456A, đồng ý chủ trương hợp tác xây dựng bộ SGK mới của NXBGDVN và Sở GD&ĐT TPHCM. Trước đó, NXBGDVN và Sở GD&ĐT TPHCM đã ký biên bản ghi nhớ về việc liên kết xây dựng và xuất bản một bộ SGK mới, ngày 10/3/2015.

Cả hai văn bản trên (Công văn 456A và Biên bản ghi nhớ về việc liên kết giữa NXBGDVN và Sở GD&ĐT TPHCM) đều do Ông Ngô Trần Ái, lúc đó là Chủ tịch Hội đồng thành viên NXBGDVN ký.

Từ chủ trương về việc hợp tác làm SGK – chức năng, nhiệm vụ chính của NXBGDVN, cho đến báo cáo, xin chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, chỉ đạo chung để triển khai cụ thể, ông Ngô Trần Ái đều đóng vai trò quan trọng. Trong các văn bản liên quan đến việc hợp tác với Sở GD&ĐT TPHCM, ông là đồng trưởng ban cùng Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM, nhất trí “2 Bên cùng thống nhất danh sách tác giả, hội đồng thẩm định, đề xuất Tổng chủ biên, Chủ biên từng môn học…”.

Rõ ràng việc trả lời về “sự thiếu khách quan” trên truyền thông của ông Ngô Trần Ái đã và đang làm rối ren thêm câu chuyện vốn tách bạch khá rõ ràng giữa trách nhiệm và nguồn lợi thụ hưởng từ trách nhiệm. Mục tiêu mà chủ trương xã hội hóa SGK đang hướng tới, thực sự là đòn bẩy cho nền giáo dục đang có nguy cơ bị những hành vi gây rối, “lật mặt” và sự cạnh tranh thiếu lành mạnh đe dọa.

Thị trường SGK mới đang có sự cạnh tranh quyết liệt. Liệu những phát ngôn hay phỏng vấn gần đây là nhằm mục đích “nổi lửa” cho sự cạnh tranh ấy? Cánh diều và Chân trời sáng tạo, cuộc chiến không thầm lặng. Điện tử Thương hiệu và Pháp luật sẽ tiếp tục thông tin tới độc giả về câu chuyện này.

Tuấn Việt