Xét xử vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản tại Housing Group: Nhiều "lỗ hổng" điều tra cần làm rõ

Theo kết luận của cơ quan công tố 

Năm 2011, UBND TP. Hà Nội cho phép Liên danh (gồm HG và một Cty nữa) lập quy hoạch điều chỉnh toàn bộ khu đất B5, Cầu Diễn. Sau khi được cho phép, Liên danh đã lập quy hoạch điều chỉnh và có văn bản đề nghị các cơ quan chức năng phê duyệt nhưng chưa được chấp thuận và cũng chưa được cấp phép xây dựng.

Tuy nhiên, để có tiền chi cho hoạt động chung của Cty HG (trong đó có việc triển khai Dự án B5), chi cho các dự án khác và chi tiêu cá nhân, bà Nga đã thực hiện và chỉ đạo nhân viên Cty HG thực hiện các hành vi gian dối để tạo lòng tin với khách hàng có nhu cầu mua căn hộ, để các khách hàng tin tưởng góp tiền cho Cty HG mua căn hộ hình thành trong tương lai tại dự án này.

Với thủ đoạn trên, bà Nga và các Phó Tổng giám đốc được ủy quyền đã ký 752 hợp đồng góp vốn của 726 khách hàng để thu hơn 377 tỷ đồng, trong đó trả lại hơn 28 tỷ, còn lại hơn 348 tỷ đồng bà Nga đã chiếm đoạt sử dụng hết và cũng không có căn hộ để giao cho khách.

Nhiều “lỗ hổng”điều tra không thể “san lấp” tại phiên tòa

Trao đổi với chúng tôi, luật sư Nguyễn Quang Anh – Giám đốc Công ty luật TNHH Sao Việt (Đoàn luật sư TP. Hà Nội), người bào chữa cho bị cáo Châu Thị Thu Nga cho rằng:

Trong vụ án này có những vi phạm tố tụng nghiêm trọng dẫn đến những “lỗ hổng” điều tra mà Tòa án không thể bổ sung tại phiên tòa được. Cụ thể:

Thứ nhất, đến thời điểm này, cơ quan điều tra (CQĐT) mới chỉ làm việc được với tổng số 487/726 khách hàng (còn 239 khách hàng chưa được lấy lời khai). Việc quy kết cả những khách hàng chưa có lời khai cũng đều là đối tượng bị Cty HG đưa ra thông tin sai sự thật để lừa đảo chiếm đoạt tài sản là thiếu cơ sở.

Liên quan đến vấn đề này, khi xem xét hành vi của ông Nguyễn Cao Hải (nguyên Phó Tổng giám đốc Cty HG) - người đã thay mặt Cty ký 1 hợp đồng với 1 khách hàng, chính VKS lại kết luận rằng do chưa có lời khai của khách hàng này nên chưa đủ căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự với ông Hải.

Như vậy, cần phải lấy được lời khai của khách hàng này, trong trường hợp không lấy được lời khai thì cần áp dụng nguyên tắc “suy đoán vô tội” để xác định không có hành vi lừa đảo đối với họ.

Tôi cho rằng, đối với phiên tòa được các phương tiện thông tin đại chúng đưa tin rất nhiều như phiên tòa này, sẽ có rất nhiều khách hàng biết được thông tin và tới làm việc với CQĐT trong thời gian tới nếu hồ sơ được trả lại điều tra bổ sung. (Có một số khách hàng có tên trong hợp đồng nhưng trước đây chưa làm việc với CQĐT cũng đã đến phiên tòa trong những ngày vừa qua).

Thứ hai, lời khai của bị cáo Châu Thị Thu Nga, Nguyễn Vũ Hùng, Phạm Thị Thu Hạnh, Lưu Thị Thúy; nhân chứng Vũ Minh Quân (thủ quỹ Cty HG) cho thấy có rất nhiều hợp đồng trong số các hợp đồng mà CQĐT thu thập và đưa vào hồ sơ vụ án là hợp đồng ký lại (lý do ký lại là do sau khi hết hạn hợp đồng vay cũ thì ký lại hợp đồng mới và cộng cả lãi vào; hoặc do khách hàng chuyển nhượng suất mua nhà cho nhau nên đến Cty ký lại hợp đồng nhằm hoàn thiện thủ tục;…). Lời khai này phù hợp với lời khai của nhiều khách hàng tại CQĐT và tại xác nhận của một số khách hàng do luật sư của bị cáo Hùng cung cấp tại phiên tòa.

Việc xác định số lượng và bản chất của các hợp đồng ký lại sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới hai vấn đề: Một là, việc xác định mức độ thiệt hại của khách hàng (bởi đối với những hợp đồng ký lại cộng cả lãi vào thì không thể xác định rằng khách hàng bị lừa đảo cả cố tiền gốc lẫn số tiền lãi được, mà chỉ có thể tính trên số tiền gốc mà khách hàng thực giao cho Cty).

Hai là, việc xác định bị hại thực tế của vụ án là ai (bởi đối với những khách hàng ký chuyển tên thì chỉ có thể xác định người bị hại là người nộp tiền ban đầu cho HG – chứ không thể xác định là người đứng tên hiện tại trên hợp đồng được).

Ba là, mặc dù việc làm rõ vấn đề này là quan trọng như vậy, tuy nhiên các bị cáo đã không được đối chất với phía bị hại để làm rõ mâu thuẫn lời khai - đúng theo quy định tại Điều 138 Bộ luật tố tụng hình sự (tại phiên tòa, bị cáo Hùng khẳng định rằng đã rất nhiều lần đề nghị CQĐT cho đối chất nhưng không được chấp thuận). Đến phiên tòa, rất nhiều người bị hại không tới tham dự, cho nên chưa thể làm rõ qua phần xét hỏi được.

Như vậy, để có số liệu chính xác số tiền các bị cáo phải chịu trách nhiệm, xác định chính xác bị hại trong vụ án này là những ai…thì cần trả hồ sơ điều tra bổ sung để tiến hành đối chất và thu thập các tài liệu liên quan để làm rõ.

Bốn là, tiếp theo một vấn đề phát sinh trong quá trình xét xử là: Các biên bản làm việc giữa CQĐT với những người bị hại đều được lập theo một “mẫu” giống nhau tới từng câu chữ với nội dung phản ánh hoàn cảnh, lý do dẫn dắt họ đến quyết định giao tiền cho Cty HG.

Tuy nhiên, lời khai của nhiều người bị hại tại phiên tòa lại khác hoàn toàn nội dung biên bản ghi lời khai của họ tại CQĐT - cho thấy việc kết luận họ bị phía HG lừa dối là không đúng. Mới chỉ có rất ít khách hàng có mặt tại phiên tòa nhưng đã xuất hiện nhiều mâu thuẫn như vậy. Vậy, cần thiết phải xem xét lại tính khách quan của tất cả các biên bản ghi lời khai của khách hàng có trong hồ sơ vụ án.

Trong trường hợp này, để vụ án được giải quyết đúng pháp luật, không làm sai với các bị cáo và không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các bị hại thì HĐXX cần áp dụng điều 179 Bộ luật tố tụng hình sự, trả hồ sơ điều tra bổ sung.

Mục tiêu cải cách tư pháp của Đảng và Nhà nước ta đặc biệt chú ý tới nâng cao tầm quan trọng của tranh tụng tại phiên tòa. Mới đây nhất, tại Nghị quyết số 37/NQ-QH13 ngày 23/11/2012, Quốc hội tiếp tục chỉ đạo: "Toà án nhân dân tối cao chỉ đạo các Toà án tiếp tục đẩy mạnh việc tranh tụng tại phiên toà”. Để đạt được mục tiêu này, cần lắm những bước tiên phong, nhất là trong những vụ án được sự chú ý quan tâm đặc biệt của dư luận như vụ án trên.

Nhóm PVPL 

Nhóm PV