Vụ tai biến y khoa ở Hoà Bình: Người sục rửa hệ thống nước RO đã sử dụng hoá chất cực độc

Trao đổi với báo chí sáng 4/7, TS. Nguyễn Gia Bình, Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) khẳng định, hàm lượng flo tồn dư gấp hàng trăm lần trong nước chạy thận tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình hồi cuối tháng 5 khiến 18 người bị tai biến, có thể giết chết ngay bệnh nhân chạy thận.

Theo TS. Nguyễn Hữu Dũng, Trưởng khoa Thận, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), hiện thế giới chỉ cho phép ngành y sử dụng 3 loại hóa chất theo hướng dẫn chung của quốc tế, trong đó không có Axit Flohydric. Nguồn nước tự nhiên có Flohydric nhưng chỉ tối đa cho phép 0,2mg/ml.

Thạc sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cũng nhấn mạnh, Axit Flohydric là hóa chất rất độc, tuyệt đối không dùng trong y tế mà chỉ sử dụng trong công nghiệp và một số loại thuốc tẩy cặn bẩn. "Vì thế việc flohydric xuất hiện với nồng độ cao trong mẫu nước chạy thận tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình sáng 29/5 theo công bố của cơ quan điều tra là sự bất thường", thạc sĩ Nguyên chia sẻ. Theo ông, hóa chất này được đưa vào quy trình xử lý nước, chứ không phải tự nhiên.

Y văn thế giới đã ghi nhận tại Mỹ từng xảy ra 2 vụ ngộ độc người chạy thận nhân tạo có nguyên nhân từ hóa chất flohydric trong hệ thống nước.

Theo TS. Dũng, theo quy trình chạy thận nhân tạo thông thường, những ngày không có vệ sinh đường ống, màng lọc…, trước ca chạy thận đầu tiên vào sáng sớm, nhân viên y tế trực bật máy RO quan sát 3 thông số gồm lưu lượng, áp lực và TDS hay tổng lượng ion trong nước. Nếu 3 thông số này đạt chuẩn thì cho máy hoạt động, bác sĩ khám bệnh và chỉ định bệnh nhân chạy thận như bình thường.

TS. Dũng nêu thí dụ, quy chuẩn quốc tế nếu vi khuẩn dưới 100 CFU/ml là phải xét nghiệm, nhưng thực tế nếu chỉ số này chỉ trên 50 đã phải tiến hành vệ sinh. Do đó, việc bác sĩ Lương là người trực tiếp ký đề xuất sửa chữa, khử trùng hệ thống nước RO khi đến thời hạn bảo dưỡng là hợp lý.

Điều các bác sĩ bất ngờ và đặt câu hỏi đó là trong sự cố vừa qua, bị can Bùi Mạnh Quốc (Giám đốc Công ty xử lý nước Trâm Anh – đơn vị được thuê lại để lắp đặt, thay thế vật liệu lọc RO số 2) đã sử dụng hóa chất Axit Clohydric (HCL) và Axit Flohydric (HF) để sục rửa, làm tồn dư hóa chất trong đường ống dẫn nước vào máy lọc thận.

TS. Dũng cho biết, trong quy định rửa hệ thống RO, rửa mỗi loại có các chất khác nhau rửa đường ống, rửa bồn, rửa bằng hoá chất chuyên dùng. Có 3 công đoạn rửa hoá chất đánh tan kiềm, rửa đánh tan axit, và chất sát trùng. Các chất đóng trên màng RO két màng không lọc được làm chất lượng nước giảm, chậm hơn. Các quy trình là rửa bằng axit, bazơ và sát trùng nhưng trong chất đóng cạn màng RO chất silic phải dùng axit HCL mới rửa được, nhưng HCL không mạnh bằng HF vì đây là axit cực độc.

TS. Dũng nghi ngờ, có thể người rửa máy lọc nước RO không biết đây là hoá chất cực độc, người rửa có thể mua hoá chất lang thang vì rẻ. TS. Dũng cho biết, bình thường, hoá chất rửa này phải do Cục Dược quy định và cấp phép. Có thể người rửa không mua hoá chất chuẩn và hậu quả tất cả hệ luỵ phía sau thì mọi người phải chịu vì sự thiếu hiểu biết của chính người sục rửa hệ thống nước.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết trên Infonet, HF tuyệt đối không được sử dụng trong y tế mà chỉ dùng trong công nghiệp để tẩy chất cặn… đây là hóa chất có tính ôxy hóa cực mạnh, nếu sử dụng vượt quá nồng độ cho phép sẽ phá hủy tế bào, làm vỡ hồng cầu, tê liệt thần kinh. Đặc biệt, hóa chất này sẽ gây ra các triệu chứng về tim mạch như loạn nhịp tim, làm người bệnh tử vong nhanh chóng.

Ngoài ra, nó cũng gây ra các rối loạn khác như thiếu canxi, gây đau xương, viêm gan… cho cơ thể.

Sự cố vừa qua tại Hòa Bình, cơ quan điều tra công bố kết quả trưng cầu giám định ban đầu có hóa chất HF với nồng độ rất cao trong hệ thống lọc nước là một sự bất thường (cao gấp 260 lần cho phép).

Thạc sĩ Nguyên nhấn mạnh: “Hóa chất HF có mặt trong nguồn nước nằm ngoài danh mục được cấp phép của ngành y tế, ngoài quy trình của việc bảo dưỡng hệ thống máy chạy thận nhân tạo và là điều không ngờ tới với các cán bộ nhân viên y tế và cơ quan chức năng. Vì thế, với việc có mặt hóa chất bất thường, trái phép, dù có áp dụng quy trình đúng về mặt y tế cũng không thể nào loại trừ được sự cố xảy ra như vừa qua”.

TS. Dũng cho rằng, nếu hôm đó bác sĩ có thử hoá chất tồn dư khó phát hiện, thử clo thử kiềm cho kết quả nhanh nhưng không ai thử flo bởi thử flo 14 ngày sau mới có kết quả.

“Tôi nghĩ trường hợp này bác sĩ có hỏi cặn kẽ thì người điều dưỡng cũng không nắm được. Nếu bác sĩ chậm trễ đi hỏi và test từng kỹ thuật thì có khi có người bệnh chết vì chậm chạy thận. Trong tai biến ở Hoà Bình nếu kết quả sửa xấu thì không bao giờ bác sĩ Lương ký y lệnh chạy thận”, TS. Dũng bày tỏ.

Hùng Lâm (T.H)

Hùng Lâm (T.H)