Vụ Khaisilk: Phạt hành chính hay tù chung thân?

Có thể thấy vụ việc Tập đoàn Khaisilk bán khăn vừa có mác “Khaisilk - made in Việt Nam” vừa có mác “made in China” bị phát hiện vừa qua là một cú sốc lớn đối với người tiêu dùng. Khó có thể tưởng tượng được một mặt hàng được nhiều người biết đến trong nhiều năm qua là lụa tơ tằm có xuất xứ trong nước mang thương hiệu Khaisilk lại là hàng “Made in China”. Việc “treo đầu dê bán thịt chó” là một điều cấm kỵ tuyệt đối trong kinh doanh, nó không chỉ vi phạm đạo đức kinh doanh mà hành vi này còn bị pháp luật nghiêm cấm.

Theo luật sư Lê Hồng Hiển, Giám đốc Công ty luật Lê Hồng Hiển và cộng sự, liên quan đến vụ việc vi phạm của Khaisilk vừa qua, hiện nay có nhiều văn bản pháp luật điều chỉnh (bao gồm quy định về các hành vi bị cấm trong kinh doanh, quy định về xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm nhãn hiệu hàng hoá, trách nhiệm hình sự đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự), cụ thể như sau:

Theo quy định tại Khoản 16 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 (được sửa đổi bổ sung năm 2009) thì “Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau’’. Cũng theo quy định tại Điều 214 Luật sở hữu trí tuệ thì :

‘‘1. Tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ quy định tại khoản 1 Điều 211 của Luật này bị buộc phải chấm dứt hành vi xâm phạm và bị áp dụng một trong các hình thức xử phạt chính sau đây:

a) Cảnh cáo;

b) Phạt tiền.

2. Tuỳ theo tính chất, mức độ xâm phạm, tổ chức, cá nhân xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn có thể bị áp dụng một hoặc các hình thức xử phạt bổ sung sau đây:

a) Tịch thu hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ, nguyên liệu, vật liệu, phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ;

b) Đình chỉ có thời hạn hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực đã xảy ra vi phạm.

3. Ngoài các hình thức xử phạt quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, tổ chức, cá nhân xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ còn có thể bị áp dụng một hoặc các biện pháp khắc phục hậu quả sau đây:

a) Buộc tiêu huỷ hoặc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ;

b) Buộc đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam đối với hàng hoá quá cảnh xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc buộc tái xuất đối với hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ, phương tiện, nguyên liệu, vật liệu nhập khẩu được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hoá giả mạo về sở hữu trí tuệ sau khi đã loại bỏ các yếu tố vi phạm trên hàng hoá”.

Bên cạnh việc vi phạm các quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ (nhãn hiệu hàng hoá), vi phạm quy định pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng, nếu cơ quan có thẩm quyền (Cơ quan quản lý thị trường, Cơ quan điều tra...) xác định được Khaisilk có hành vi “đánh tráo loại hàng hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng” thì có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về Tội lừa dối khách hàng theo quy định tại Điều 162 Bộ luật hình sự (mức hình phạt từ cảnh cáo, phạt tiền từ năm triệu đồng đến năm mươi triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm. Trường hợp phạm tội nhiều lần hoặc thu lợi bất chính lớn thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm).

Ngoài ra, tại Luật bảo vệ người tiêu dùng năm 2011 và tại Khoản 8 Điều 3 Nghị định số 185/2013/NĐ-CP ngày 15/11/2013 của Chính phủ quy định hàng giả được xác định bao gồm:

“đ) Hàng hóa có nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa giả mạo tên thương nhân, địa chỉ của thương nhân khác; giả mạo tên thương mại hoặc tên thương phẩm hàng hóa;

e) Hàng hóa có nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa ghi chỉ dẫn giả mạo về nguồn gốc hàng hóa, nơi sản xuất, đóng gói, lắp ráp hàng hóa;

g) Hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ quy định tại Điều 213 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005;

h) Tem, nhãn, bao bì giả”.

Do đó, nếu cơ quan chức năng xác định được những hàng hoá mà Khaisilk đã bán cho khách hàng là hàng giả theo quy định nêu trên và hàng giả có số lượng tương đương với số lượng của hàng thật có giá trị từ 30 triệu đồng đến dưới 150 triệu đồng hoặc dưới 30 triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm theo quy định tại Điều 156 Bộ luật hình sự (Tội buôn bán hàng giả). Trường hợp phạm tội thuộc khoản 3 Điều 156 thì mức hình phạt cao nhất lên tới 15 năm tù.

Trường hợp vụ việc bị Cơ quan điều tra khởi tố và xác định được Khaisilk có hành vi dùng thủ đoạn gian dối để lừa khách hàng nhằm chiếm đoạt tài sản thì Khaisilk có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 139 Bộ luật hình sự. Mức  hình phạt cao nhất đối với tội danh này lên tới tù chung thân (chiếm đoạt tài sản từ 500 triệu đồng trở lên hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng).

Việc xác định vụ việc vi phạm nêu trên của Khaisilk thuộc trường hợp bị xử phạt hành chính hay đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự và bị khởi tố về tội danh gì trong số các tội danh nêu trên thuộc trách nhiệm và thẩm quyền của các cơ quan chức năng.

Minh Khuê

MINH KHUÊ