Vietlott SMS đang được "ưu ái" đặc biệt?

Bóp nghẹt thế cạnh tranh

Ngày 24/11/2020, Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam đã ký Hợp đồng số 01/HĐĐLĐT/VIETLOTT-MOBIFONE-CTIN với Tổng Công ty viễn thông Mobifone và  Công ty cổ phần Viễn Thông – Tin học Bưu Điện; ngày 19/12/2020 ký Hợp đồng số 02/2020/HĐĐLĐT/VIETLOTT-VNPTMEDIA-CTIN với Tập đoàn bưu chính Viễn thông Việt Nam và Công ty cổ phần Viễn Thông – Tin học Bưu Điện; sau cùng là ký hợp đồng với Tập đoàn Công nghệp - Viễn thông Quân đội và Công ty cổ phần Đầu tư kỹ thuật số Việt. Sau cuộc “bắt tay” đó, các bên đã tạo ra một sản phẩm với tên gọi: Vietlott SMS.

Nhiều người dùng đánh giá, mang tiếng là SMS nhưng để sử dụng, người dùng vẫn cần có mạng internet, tức phải tải ứng dụng Vietlott SMS về điện thoại, cài đặt, chọn các bộ số theo từng sản phẩm, sau đó đặt mua thì ứng dụng SMS mới tạo ra tin nhắn tự động để gửi đi đặt hàng. Sau đó Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam mới phát hành vé điện tử cho khách hàng. Về cơ bản Vietlott SMS không khác gì các dịch vụ mua hộ vé số hoặc qua các ứng dụng khác hiện đang có trên điện thoại di động (IOS, CHplay).

Ứng dụng Vietlott SMS đang được "ưu ái" đặc biệt?

Theo nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phân phối vé xổ số, việc kinh doanh xổ số thông qua các kênh trung gian mua hộ vé số nói chung và kênh phân phối Vietlott SMS về bản chất là giống nhau. Nếu người chơi có nhu cầu mua online thì các thao tác mua vé đều phải thực hiện trên smartphone (điện thoại thông minh có kết nối internet hoặc dữ liệu di động 3G 4G 5G). Các ứng dụng mua hộ vé số hay Vietlott SMS đều là ứng dụng trên điện thoại di động, đều sử dụng internet và các thuật toán, thông qua ứng dụng để nhận đơn hàng từ người chơi, sau đó phát hành vé vật lý (có ghi đầy đủ thông tin khách hàng) và trả đơn hàng là hình ảnh vé vật lý được chụp cho người tiêu dùng).

Hai hình thức kể trên khác nhau về tên gọi và 01 bên là ứng dụng mua hộ qua SMS thì được Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam cho phép (chỉ có vé điện tử khó quản lý kiểm soát), 01 bên là các ứng dụng mua hộ chưa được Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam cho phép nhưng có phát hành vé vật lý ghi đầy đủ thông tin khách hàng và có thể kiểm tra kiểm soát.

Có thể nói, các ứng dụng phân phối vé xổ số phát triển rất nhanh, có từ trước khi Vietlott SMS ra đời, hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu của thị trường, không để xảy ra tranh chấp. Thế nhưng, tại văn bản số 9110/TB-TCNH gửi UBND các tỉnh, thành về chấn chỉnh hoạt động phân phối vé xổ số kiến thiết qua internet, Bộ Tài chính khẳng định các hình thức qua mạng internet là vi phạm. Mặt khác, Bộ này lại ban hành văn bản số 9111/TB-TCNH gửi Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam với yêu cầu “có kế hoạch quảng bá, truyền thông để gia tăng sự phổ biến của ứng dụng Vietlott SMS”. Việc Bộ Tài chính ban hành các văn bản như trên liệu có phải là chiêu thức “dẹp đường” cho Vietlott SMS giữ thế độc quyền?

Cần đảm bảo quy luật khách quan của thị trường

Khi nghiên cứu các hình thức phân phối vé xổ số, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hoà cho rằng: “Khi chưa có Internet, chưa có mạng xã hội, hoạt động mua bán xổ số chỉ có một hình thức là mua bán trực tiếp. Hiện nay, thương mại trực tuyến cho phép mua bán qua mạng, tôi cho rằng dịch vụ phân phối vé xổ số qua app, ví điện tử… là bình thường. Đó là quy luật khách quan của thị trường, người dân đang cần, đang đồng tình. Cấm là gây khó khăn cho người dân, doanh nghiệp”.

Nhìn lại, năm 2019, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 36/2019/TT-BTC hướng dẫn hoạt động kinh doanh xổ số tự chọn số điện toán. Tại Điều 9, Thông tư đã quy định các phương thức phân phối vé xổ số gồm: “Bán trực tiếp cho khách hàng thông qua thiết bị đầu cuối; Thông qua điện thoại cố định và điện thoại di động; Thông qua internet. Phương thức phân phối này chỉ được thực hiện sau khi được Bộ Tài chính chấp thuận”.

Phương thức “thông qua internet” đã đặt ra điều kiện tiên quyết “chỉ được thực hiện sau khi được Bộ Tài chính chấp thuận”. Điều đó có nghĩa, nếu Bộ Tài chính không chấp thuận, hàng chục ứng dụng về phân phối vé xổ số (đảm bảo tính ưu việt, các yếu tố cần thiết trong giao dịch dân sự, dịch vụ, thương mại, không có nguy cơ phát sinh tội phạm) sẽ không được công nhận và bị xử lý. Xuất phát từ việc không chấp thuận đó, hiện cũng đã có câu hỏi có hay không lợi ích nhóm giữa người trong cơ quan quản lý nhà nước, Công ty TNHH MTV Xổ số điện toán Việt Nam và doanh nghiệp tạo ra Vietlott SMS?

Theo các doanh nghiệp phân phối vé xổ số, thực tế cho thấy, các ứng dụng phân phối vé xổ số hiện nay đang góp phần tạo ra thế “kinh doanh lành mạnh - chống độc quyền” trong hoạt động phân phối vé xổ số. Bởi nếu nhà nước chỉ ưu tiên cho kênh phân phối Vietlott SMS, đồng thời cấm đoán các ứng dụng mua hộ khác thì vô hình chung sẽ dẫn đến câu chuyện độc đoán, độc quyền trong kinh doanh, dẫn đến các hệ luỵ về lợi ích nhóm và các rủi ro khác có thể xảy ra trong tương lai gần về tính minh bạch của sản phẩm vé điện tử SMS. Thậm chí, với thời đại khoa học và công nghệ thông tin đang phát triển, tin nhắn giả mạo tràn lan cũng là vấn đề đáng quan tâm khi quản lý vé số SMS.

Dưới góc độ pháp lý về cạnh tranh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật sư Nguyễn Văn Hoàng (đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng: Vé số là sản phẩm của Nhà nước, bằng cách này hay cách khác, mục tiêu là bán được nhiều vé số là càng tốt. Bộ Tài chính cần phải khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh hợp tác với đơn vị có đủ năng lực, kinh nghiệm để mở thêm các đại lý (đặc biệt là hoạt động trên môi trường mạng) hoạt động song song cùng với Vietlott SMS chứ không nên như hiện nay. Bộ Tài chính đang tạo ra sự độc quyền khi chỉ công nhận Vietlott SMS mà phủ nhận các ứng dụng khác là đang làm kìm hãm sự sáng tạo, đổi mới trong kinh doanh, dễ dẫn đến méo mó trong hoạt động phân phối vé xổ số.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Hoàng: Nguyên lý của sự phát triển bắt nguồn từ sự cạnh tranh, nhất là sự cạnh tranh công bằng. Khi các hoạt động kinh doanh của các chủ thể kinh tế được thực hiện thông qua sự cạnh tranh thì không những số lượng doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực đó tăng lên mà còn kéo theo chất lượng dịch vụ và quyền lợi của người tiêu dùng, khách hàng được đảm bảo.

“Việc độc quyền phân phối vé xổ số thông qua Vietlott SMS ngoài việc không tạo thêm nguồn lực phát triển kinh tế còn có thể gây ra nhiều hệ lụy tác động tiêu cực đến việc hoàn thiện các thể chế pháp lý để thúc đẩy sự phát triển cũng như hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp trong lĩnh của lĩnh vực này. Đồng thời nó cũng đặt ra cho dư luận xã hội sự hoài nghi về tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh của đơn vị được chấp thuận kinh doanh hình thức Vietlott SMS và yếu kém trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh này khi cho phép doanh nghiệp tư nhân thực hiện việc phân phối vé xổ số thông qua các hình thức khác”, Luật sư Hoàng nhấn mạnh.

Tuệ Linh