Từ năm 2026, ngành thuế chia 3 nhóm quản lý, áp dụng kê khai tự nộp và hóa đơn điện tử

Theo đó, từ ngày 01/01/2026, ngành thuế sẽ chấm dứt hoàn toàn phương thức thu thuế khoán và chuyển sang quản lý theo phương pháp tự kê khai, tự nộp thuế theo quy định của pháp luật về quản lý thuế.

Phân chia 3 nhóm hộ kinh doanh từ năm 2026

Đề án mới của Bộ Tài chính quy định rõ ràng về 3 nhóm hộ kinh doanh và các điểm mới trong chuyển đổi phương pháp tính thuế sau khi phương thức thuế khoán bị xóa bỏ.

Nhóm 1: Doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm

Nhóm này được miễn nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Hộ kinh doanh thuộc nhóm 1 không cần áp dụng sổ sách kế toán phức tạp nhưng vẫn phải thực hiện kê khai định kỳ. Hộ có thể lựa chọn kê khai 2 lần/năm (vào đầu năm và giữa/cuối năm) hoặc chọn thời điểm phù hợp với hoạt động kinh doanh của mình.

Nhóm 2: Doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm

Nhóm hộ kinh doanh này áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp trên doanh thu giống như hiện hành. Mức thuế suất theo ngành nghề được quy định là 1% cho phân phối, cung cấp hàng hóa; 5% cho dịch vụ, xây dựng không bao thầu vật liệu; 3% cho sản xuất, vận tải, dịch vụ gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu vật liệu, và 2% cho hoạt động kinh doanh khác.

Nhóm này không cần tuân theo chế độ kế toán phức tạp, nhưng phải lập sổ sách đơn giản, có biểu mẫu theo quy định. Họ phải kê khai thuế 4 lần/năm (theo quý).

Nhóm 3: Doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm

Với nhóm này, nhà quản lý đặt ra yêu cầu chặt chẽ hơn. Trong đó, bắt buộc hộ kinh doanh phải áp dụng phương pháp khấu trừ thuế giá trị gia tăng gồm: Thuế giá trị gia tăng đầu ra - Thuế giá trị gia tăng đầu vào = Thuế giá trị gia tăng phải nộp. Mức thuế thu nhập cá nhân được tính 17% trên tổng lợi nhuận. Trong đó, lợi nhuận = Doanh thu trừ chi phí hợp lý.

Về phương pháp kê khai, hộ kinh doanh có doanh thu trên 50 tỷ đồng/năm, phải kê khai theo tháng, còn dưới 50 tỷ đồng thì kê khai theo quý.

Bắt buộc hóa đơn điện tử và tài khoản ngân hàng

Đề án mới tăng cường việc sử dụng hóa đơn điện tử và giao dịch ngân hàng để minh bạch hóa doanh thu:

Hộ kinh doanh Nhóm 2 (doanh thu trên 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng): Nếu có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm và thuộc nhóm ngành bán lẻ, dịch vụ trực tiếp đến tay người tiêu dùng, họ phải xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế. Các hộ khác có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm không bắt buộc xuất hóa đơn nhưng được Bộ Tài chính lưu ý nên ghi chép doanh thu.

Hộ kinh doanh Nhóm 3 (doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm): Nhóm này bắt buộc phải xuất hóa đơn (dù từ máy tính tiền hay hình thức khác) và buộc phải mở tài khoản ngân hàng riêng phục vụ cho hoạt động kinh doanh. Việc sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền là yêu cầu bắt buộc đối với nhóm này.

Theo Bộ Tài chính, đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ, cá nhân kinh doanh. Trong số đó, 2,2 triệu hộ đang hoạt động ổn định (bao gồm hộ khoán và hộ kê khai). Số hộ có doanh thu trên ngưỡng phải nộp thuế (trên 100 triệu đồng/năm) là 1,3 triệu hộ, chiếm 59% tổng số hộ.

Tổng thu ngân sách từ nhóm hộ, cá nhân kinh doanh năm 2024 đạt khoảng 26.000 tỷ đồng. Sáu tháng đầu năm nay, dự kiến thu ngân sách từ nhóm này đạt hơn 17.000 tỷ đồng, tương đương 131% so với cùng kỳ năm 2024.

Việc chuyển đổi phương pháp quản lý này được kỳ vọng sẽ giúp ngành thuế quản lý sát hơn, chính xác hơn đối với hoạt động kinh doanh của các hộ gia đình, đồng thời tạo môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng hơn.

Minh Anh