Thúc đẩy đổi mới sáng tạo từ cuộc thi thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội

Năm 2024, lần đầu tiên tham gia Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm TCMN Hà Nội, Chị Dương Thị Thùy Linh (chủ cơ sở chuyên sản xuất sản phẩm ghép vải thương hiệu Rosequilt) đăng ký tham gia 2 sản phẩm và cả hai đều đạt giải cao. Trong đó, sản phẩm bộ túi ghép vải hoa hồng đạt giải Nhất và tác phẩm tranh ghép vải An Nhiên đạt giải Nhì.

Theo đánh giá của Ban tổ chức cuộc thi, với sản phẩm bộ túi ghép vải hoa hồng, chị Thùy Linh đã tạo ra sự mới lạ, đột phá khi đưa một chất liệu đã rất quen thuộc là vải cotton, kết hợp với kỹ thuật ghép vải để thiết kế dòng sản phẩm vừa hữu dụng, vừa thẩm mỹ. Sản phẩm còn được đánh giá cao bởi những chiếc túi vừa là vật dụng hàng ngày lại rất phù hợp để làm quà tặng và có thể sản xuất phục vụ xuất khẩu, đảm bảo tính cạnh tranh cao.

Vui mừng và phấn khởi bởi những tác phẩm chị dành tâm huyết suốt 4 tháng để lên ý tưởng, thiết kế rồi đưa vào sản xuất đã được Ban tổ chức cuộc thi ghi nhận, đánh giá cao, chị Dương Thị Thùy Linh chia sẻ: “Tham gia Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm TCMN Hà Nội, bản thân tôi đã có được rất nhiều kinh nghiệm bổ ích. Đặc biệt, quá trình thực hiện sản phẩm dự thi, tôi đã được lắng nghe những góp ý từ Ban giám khảo, Ban tổ chức, được chia sẻ ý tưởng thiết kế từ chính những nghệ nhân, thợ giỏi, người làm nghề thủ công mỹ nghệ. Từ đó định hướng, hoàn thiện tác phẩm của mình. Không chỉ vậy, Ban tổ chức, Ban giám khảo còn có những tư vấn rất hữu ích về xu hướng phát triển những mẫu thiết kế, dòng sản phẩm mới, có tính cạnh tranh trên thị trường, tạo động lực để bản thân tôi trong thời gian tới thiết kế thêm những dòng sản phẩm bắt kịp với thị hiếu người tiêu dùng…”.

Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm TCMN Hà Nội năm 2024 với mục tiêu khuyến khích các tổ chức, cá nhân phát huy những ý tưởng sáng tạo trong thiết kế mẫu mã sản phẩm thủ TCMN; đồng thời tập hợp trí tuệ, ý kiến đóng góp của các chuyên gia TCMN nhằm tạo ra những sản phẩm có thiết kế mới, sáng tạo, có giá trị kinh tế, kỹ thuật, mỹ thuật cao, phù hợp thị hiếu khách hàng. Mục tiêu thúc đẩy sáng tạo từ cuộc thi đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ những người làm nghề như chị Dương Thị Thùy Linh.

Theo Ban tổ chức, năm nay, cuộc thi đã nhận được sự tham gia nhiệt tình của 183 tổ chức, cá nhân, nghệ nhân với tổng số 423 sản phẩm/bộ sản phẩm. Các sản phẩm tham dự được chia thành 6 nhóm, gồm: 104 sản phẩm/bộ sản phẩm gốm sứ; 43 sản phẩm/bộ sản phẩm sơn mài; 47 sản phẩm/bộ sản phẩm mây tre, giang đan, guột tế; 80 sản phẩm/bộ sản phẩm khảm trai, sừng, gỗ mỹ nghệ; 47 sản phẩm/bộ sản phẩm thêu ren, lụa tơ tằm; 102 sản phẩm/bộ sản phẩm đồng, đá và sản phẩm thủ công mỹ nghệ khác. Không chỉ gia tăng về số lượng, chất lượng sản phẩm dự thi năm 2024 cũng có những bước tiến đáng ghi nhận.

Theo PGS.TS Đặng Mai Anh, thành viên Ban giám khảo cuộc thi: “Trong số các sản phẩm tham gia cuộc thi năm nay, nhiều sản phẩm đã có tính chuyên nghiệp cao hơn rất nhiều. Nhiều nghệ nhân thực sự đã có sự học hỏi, trau dồi chuyên môn nghiêm túc để sáng tạo ra những sản phẩm mang hơi thở cuộc sống, phục vụ cho nhu cầu của cuộc sống hiện đại. Điều này là bước tiến rất đáng mừng so với trước đây khi họ chỉ quen làm theo truyền thống, theo sở trường đã có từ nhiều năm”.

Bám sát chủ đề cuộc thi năm nay: “Thiết kế sáng tạo - hội tụ tinh hoa”, các sản phẩm không chỉ thể hiện rõ tinh hoa, giá trị văn hóa truyền thống làng nghề Hà Nội mà còn cho thấy khả năng sáng tạo dồi dào, bắt kịp xu hướng tiêu dùng hiện đại của các nghệ nhân, thợ giỏi. Trên nền tảng tinh hoa nghề truyền thống, các nghệ nhân, thợ giỏi đã chú trọng sử dụng các chất liệu mới, hoặc kết hợp sử dụng nhiều nguyên liệu khác nhau trên cùng một sản phẩm, từ đó tạo ra những sản phẩm tinh tế, độc đáo.

Một xu hướng nữa rất đáng ghi nhận là việc ứng dụng khoa học công nghệ vào thiết kế, chế tác cũng đã giúp nghệ nhân tạo ra những mẫu sản phẩm, tác phẩm hiện đại, vừa có giá trị nghệ thuật, thẩm mỹ, lại có tính ứng dụng cao.

Chuyên gia ngành TCMN Vũ Hy Thiều đánh giá: “Gửi đến Cuộc thi năm nay có rất nhiều sản phẩm TCMN dùng cho trang trí gia đình và dễ sử dụng trong đời sống thường ngày. Những sản phẩm về sơn mài và điêu khắc cũng có nhiều tác phẩm mới, chưa xuất hiện trên thị trường… Đây là những kết quả rất tốt của cuộc thi, chứng tỏ các nghệ nhân đã rất dụng công trong tìm tòi, sáng tạo sản phẩm mới. Và thông qua cuộc thi này, tôi tin rằng ngày càng có nhiều sản phẩm mới tốt hơn, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường không chỉ trong nước mà còn phục vụ xuất khẩu”.

Điểm nổi bật là trong khuôn khổ cuộc thi, các cuộc tư vấn về thiết kế mẫu đã được tổ chức với sự hỗ trợ từ các chuyên gia, những người am hiểu về xu hướng thị hiếu TCMN. Từ đó giúp các nghệ nhân, người làm nghề có thêm kiến thức, thông tin trong quá trình sáng tạo.

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Tĩnh, Giám đốc Công ty TNHH Mây tre đan Việt Quang, người đã từng tham gia nhiều Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm TCMN Hà Nội cho biết: “Đây là hoạt động rất thiết thực. Bởi thực tế làm nghề, chúng tôi gặp nhiều khó khăn trong ý tưởng thiết kế, các thiết kế thường lạc hậu so với xu hướng phát triển chung của thế giới. Khi tham gia cuộc thi, các chuyên gia đã gợi mở cho người làm nghề chúng tôi rất nhiều ý tưởng hay, mới lạ, giúp khơi dậy sự sáng tạo, đổi mới để chúng tôi dần dần thay đổi những mẫu mã, nếp tư duy cũ. Có thể nhận thấy ở các làng nghề, việc sáng tạo, cải tiến, thiết kế mẫu mã sản phẩm mới ngày càng được chú trọng hơn, quan tâm hơn, thay đổi theo hướng tích cực trong những năm gần đây”.

Bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội chia sẻ: “Sau 4 năm dịch bệnh, có thể nói năm nay là năm rất đặc biệt, năm khởi sắc, thăng hoa cho ngành TCMN Hà Nội. Nhìn từ cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm TCMN cho thấy rất rõ điều này. Ghi nhận xuất hiện những dòng sản phẩm có thiết kế rất mới, thời trang hơn, mỹ nghệ hơn như sản phẩm từ sợi chuối, mây tre giang đan… Một số chất liệu rất mới cũng đã được ứng dụng đưa vào sản xuất. Bên cạnh đó, quá trình phát động, tổ chức cuộc thi được làm bài bản, chuyên nghiệp. Hội đồng giám khảo đều là những nhà khoa học, PGS.TS, chuyên gia đầu ngành đã góp phần ngày càng nâng cao chất lượng cuộc thi. Và đây chính là một trong những hoạt động quan trọng để thúc đẩy cho làng nghề phát triển thông qua thúc đẩy sự sáng tạo của nghệ nhân. Cuộc thi chính là “cơ hội vàng” cho nghệ nhân ngày càng thăng hoa sáng tạo”.

Trong số 423 sản phẩm bộ/sản phẩm được gửi đến Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm TCMN Hà Nội năm nay, theo đề nghị từ kết quả chấm thi của Ban tổ chức, UBND TP Hà Nội đã có quyết định công nhận, trao tặng giải thưởng cho 90 sản phẩm đạt giải. Trong đó gồm 6 giải Nhất, 18 giải Nhì, 24 giải Ba, 42 giải Khuyến khích.

Từ nhiều năm nay, mẫu mã sản phẩm thiếu sáng tạo, chưa có nhiều đột phá là một trở lực khiến sản phẩm của các làng nghề truyền thống suy giảm tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Việc thường niên tổ chức cuộc thi đã thu hút, khơi dậy tính sáng tạo, tinh thần say mê thiết kế của các doanh nghiệp, nghệ nhân, thợ giỏi trên địa bàn Thủ đô. Từ thành công của các cuộc thi là tiền đề quan trọng tạo ra một phong trào thi đua thiết kế mẫu mới trong cộng đồng doanh nghiệp, cơ sở sản xuất TCMN, hướng tới giải quyết căn bản bài toán về thiết kế mẫu sản phẩm mới cho các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp xuất khẩu ngành hàng này.

Ông Nguyễn Đình Thắng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết thêm: “Đổi mới, sáng tạo thiết kế mẫu mã, sản phẩm mới là một trong những yếu tố quyết định tính sống còn của ngành TCMN trong giai đoạn hiện nay. Cùng với các giải pháp tăng cường đào tạo nghề theo hình thức truyền nghề, nhân cấy nghề; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích các nghệ nhân, thợ giỏi tham gia đào tạo nghề, thông qua tổ chức Cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm TCMN, chúng tôi mong muốn góp phần nâng cao ý thức, nhận thức để các nghệ nhân, người làm nghề thủ công truyền thống tập trung hơn vào khâu sáng tạo, thiết kế mẫu mã mới, làm sao các sản phẩm TCMN vừa mang hồn cốt của quê hương, đất nước đồng thời được cải tiến phù hợp với xu thế hiện đại, hội nhập. Từ đó nhằm khẳng định vị thế của sản phẩm TCMN Hà Nội với cả nước và trên thị trường quốc tế”.

Hoàng Yến (Bài, ảnh)