Thủ tướng: Quy tập, xác minh danh tính liệt sĩ - khó mấy cũng phải làm, và làm bằng cả trái tim

Kết quả bước đầu đáng ghi nhận

Trên cơ sở đề xuất của Bộ Công an, Chính phủ đồng ý chủ trương thực hiện phân tích ADN trên toàn bộ thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính, tạo lập kho dữ liệu ADN, đối sánh, tìm kiếm thông tin hài cốt liệt sĩ để xác định danh tính liệt sĩ, theo Nghị quyết số 108 ngày 10/7/2024 của Chính phủ.

Sau một năm triển khai Kế hoạch số 356/KH-BCA-C06, các bộ ngành, địa phương đã cập nhật, chuẩn hoá hơn 300.000 thông tin liệt sĩ chưa xác định được danh tính và thân nhân, đạt 42,3% tổng số cần thu thập thông tin; đã thu nhận gần 60.000 mẫu ADN cho Mẹ Việt Nam anh hùng, mẹ đẻ và thân nhân liệt sĩ trên địa bàn cả nước, hoàn thành phân tích, cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước hơn 11.000 mẫu.

Đặc biệt, 16 trường hợp liệt sĩ đã được xác định danh tính nhờ đối sánh ADN. Những kết quả giám định được trao tận tay thân nhân liệt sĩ, mang lại niềm xúc động và an ủi lớn lao cho các gia đình sau nhiều năm tìm kiếm trong mỏi mòn.

Chạy đua với thời gian để không ai bị lãng quên

Phát biểu ý kiến tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, trong không khí cả nước kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ 27/7, hội nghị này là chương trình đầy tính nhân văn, sâu sắc, trách nhiệm đối với những người con ưu tú đã hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân; thực hiện nhiệm vụ chính trị đã xác định trong quá trình xác định, tìm kiếm thông tin cho các liệt sĩ; biểu dương những tổ chức, cá nhân đã thực hiện công việc ý nghĩa này, với trách nhiệm, tình cảm xuất phát từ trái tim.

Thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi tới lời tri ân sâu sắc nhất đến các Anh hùng liệt sĩ, thân nhân gia đình các liệt sĩ, các Mẹ Việt Nam Anh hùng, các đồng chí thương bệnh binh, những người có công với cách mạng. Đây cũng là sự tri ân của những người đang sống, đang được hưởng độc lập tự do với những người đã cống hiến, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, cuộc sống ấm no, hạnh phúc của nhân dân.

Thủ tướng cho biết, qua các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, vì nghĩa vụ quốc tế cao cả, đất nước ta có khoảng 1,2 triệu liệt sĩ, trên 900.000 hài cốt liệt sĩ được an táng tại các nghĩa trang liệt sĩ, khoảng 300.000 hài cốt liệt sĩ đã an táng nhưng chưa xác định được danh tính, khoảng 175.000 hài cốt liệt sĩ từ khắp các chiến trường (trong nước và Lào, Campuchia) đang tiếp tục được tìm kiếm, quy tập; có khoảng 652.000 thương binh, 198.000 bệnh binh, hơn 132.000 mẹ Việt Nam anh hùng, 320.000 người bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam/dioxin.

Thủ tướng xúc động chia sẻ: Chúng ta cũng xác định ADN không chỉ là thông tin về sinh học mà còn là chìa khoá để mở ra, phục hồi ký ức lịch sử cho thân nhân gia đình liệt sĩ đã hy sinh, là công cụ quan trọng kết nối quá khứ, hiện tại, tương lai, đáp ứng lòng mong mỏi của thân nhân gia đình liệt sĩ. Việc xác định danh tính liệt sĩ bằng công nghệ phân tử, Việt Nam không chỉ làm chủ khoa học mà còn khẳng định giá trị đạo lý, bản sắc nhân văn của dân tộc. Chúng ta đang đầu tư về khoa học công nghệ, công sức, trí tuệ, tài chính cho công tác này. Đảng, Nhà nước xác định công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, xác minh tính liệt sĩ là nhiệm vụ quan trọng, thiêng liêng của toàn hệ thống chính trị, toàn xã hội cần tiếp tục đầu tư bằng tâm huyết, trí tuệ, công nghệ và cả lòng nhân ái, cần cù, cống hiến, chung tay, góp sức, hỗ trợ của người dân, doanh nghiệp, của các cơ quan chức năng.

Đề ra nhiều nhiệm vụ cụ thể, huy động sức mạnh toàn dân

Thời gian tới, Thủ tướng đề nghị các cấp, các ngành, địa phương phải hành động với tấm lòng nhân văn cao cả, trách nhiệm nghĩa vụ thiêng liêng nhất đối với những người đã hy sinh; phát huy cao độ "tình dân tộc, nghĩa đồng bào" sâu sắc nhất, phát huy truyền thống "Uống nước, nhớ nguồn", "Ăn quả nhớ người trồng cây", với tất cả sự trân quý, hành động xuất phát từ mệnh lệnh trái tim, tiếp tục làm công việc này để tốt rồi tốt hơn, đã hiệu quả thì hiệu quả hơn, nỗ lực rồi thì nỗ lực hơn, cố gắng rồi thì cố gắng hơn, chạy đua với thời gian, đáp ứng sự mong mỏi của thân nhân gia đình liệt sĩ, xứng đáng sự hy sinh của các Anh hùng liệt sĩ.

Phải tăng cường tiếp cận đến từng hộ gia đình thân nhân liệt sĩ, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, những nơi còn nhiều khó khăn; quan trọng là kết nối thông tin, phải gặp gỡ, trao đổi, thu thập tài liệu dù là nhỏ nhất, tiếp cận nhân chứng…; thường xuyên rà soát, kiểm tra, đôn đốc công việc, phát hiện khó khăn, vướng mắc, đề xuất giải pháp tháo gỡ; làm tốt công tác thi đua khen thưởng; tổng kết cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả.

Tại hội nghị, Thủ tướng đã giao các nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ, ngành và địa phương:

Bộ Nội vụ khẩn trương tham mưu Ban Chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ ban hành kế hoạch tổng thể triển khai thu thập mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ chưa xác định danh tính, đề xuất phân tích các mẫu ADN hài cốt liệt sĩ đã thu thập được, tích hợp dữ liệu đã phân tích để tiến hành đối sánh với ADN thân nhân liệt sĩ.

Bộ Công an tiếp tục phối hợp với các đơn vị, địa phương, tăng cường ứng dụng công nghệ số, khai thác tối đa dữ liệu dân cư, kết nối dữ liệu sinh học, kỹ thuật gene… tăng tốc phấn đấu đến năm 2027, cơ bản tạo lập và thu thập đầy đủ thông tin của tất cả liệt sĩ chưa xác định được danh tính, thu thập, phân tích mẫu ADN cho thân nhân các liệt sĩ đủ điều kiện để tích hợp ngân hàng gene; xây dựng hệ thống dữ liệu tích hợp; kết nối chặt chẽ với Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ, Uỷ ban nhân dân các địa phương, tạo mạng lưới phối hợp đồng bộ, hiệu quả.

Bộ Quốc phòng tiếp tục chỉ đạo các đội quy tập kết nối thông tin chặt chẽ với Bộ Công an.

Bộ KH&CN, Bộ Y tế, Viện Hàn lâm KH&CN tiếp tục nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học tiên tiến, đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật ADN để nâng cao năng lực phân tích, phục vụ công tác giám định với độ chính xác cao nhất có thể; dành nguồn lực để lập dự án mua sắm những máy móc hiện đại hơn để phục vụ công việc.

Bộ Tài chính phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành tháo gỡ khó khăn, bảo đảm bố trí kinh phí, hướng dẫn rõ ràng minh bạch về thanh toán chi phí xét nghiệm ADN, tránh để chậm trễ ảnh hưởng tiến độ chung, ảnh hưởng tới tình cảm, trách nhiệm của chúng ta; hạch toán chi thường xuyên của các bộ, ngành địa phương ngay từ năm 2025 cho công tác này.

Thủ tướng đặc biệt yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành rà soát, hoàn thành thu nhận mẫu ADN trước 30/6/2026 và cập nhật vào Ngân hàng Gene trước 31/12/2026, nhất là tại các địa phương như Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng – nơi có nhiều liệt sĩ chưa rõ danh tính.

Một hành trình nhân văn, thiêng liêng và không thể trì hoãn

Thủ tướng cũng kêu gọi các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tiếp tục đồng hành, hỗ trợ cả về công sức, vật chất lẫn công nghệ để thực hiện sứ mệnh nhân văn này.

Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể quần chúng, lực lượng quân đội, công an phát động các phong trào thi đua, tuyên truyền sâu rộng trong toàn dân về ý nghĩa quan trọng của công tác này

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, công tác xác minh danh tính liệt sĩ bằng ADN không chỉ là nhiệm vụ khoa học – kỹ thuật mà còn là biểu tượng của tình yêu nước, lòng tri ân sâu sắc và đạo lý dân tộc. Ông kêu gọi toàn xã hội chung tay, phát huy tinh thần “ai có gì giúp nấy”, để công việc thiêng liêng này được thực hiện hiệu quả, bền bỉ, không để một liệt sĩ nào bị lãng quên, không để một gia đình nào chờ đợi trong tuyệt vọng.

Thủ tướng nêu rõ, công tác "đền ơn đáp nghĩa", "uống nước, nhớ nguồn" không chỉ là chính sách lớn của Đảng, Nhà nước mà còn là mệnh lệnh từ trái tim, trách nhiệm chính trị, đạo lý của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội chúng ta.

Thủ tướng khẳng định, chúng ta mong muốn và tin tưởng bằng sự kiên định, kiên trì ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, lòng biết ơn, tri ân sâu sắc với "tình dân tộc, nghĩa đồng bào", quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta, các bộ, ngành, địa phương, cơ quan sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, vận dụng sáng tạo, hiệu quả hơn nữa các công cụ, phương tiện, nguồn lực để thực hiện tốt hiệu quả nhiệm vụ đặc biệt này, đạt được mục tiêu đưa nhiều liệt sĩ trở về với tên tuổi, với quê hương, gia đình, không một liệt sĩ nào bị lãng quên, không một gia đình liệt sĩ nào phải chờ đợi, mong ngóng trong vô vọng, góp phần làm vơi đi nỗi đau chiến tranh của dân tộc, của từng gia đình, góp phần làm tròn nghĩa vụ với những người đã không quản hiểm nguy, anh dũng chiến đấu hy sinh xương máu và bản thân để đất nước được hoà bình, thống nhất, nhân dân được ấm no, hạnh phúc.

Đỗ Khuyến