Ngành ngân hàng trước bước ngoặt từ Nghị quyết 68

Định hình lại dòng chảy tín dụng

Với mục tiêu thúc đẩy mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân, Nghị quyết 68/NQ-TW đặt trọng tâm vào việc đa dạng hóa và tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn cho doanh nghiệp tư nhân. Điều này không chỉ mở ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), công nghiệp hỗ trợ, startup hay các lĩnh vực gắn với chuyển đổi xanh, mà còn tạo ra áp lực tái cấu trúc chiến lược tín dụng trong ngành ngân hàng.

Theo đó, các ngân hàng thương mại sẽ cần dịch chuyển cơ cấu dư nợ, ưu tiên phân bổ tín dụng cho nhóm doanh nghiệp SME vốn lâu nay vẫn "đói vốn". Đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng với SME mới đạt 2,74 triệu tỉ đồng, chỉ chiếm 17,6% tổng dư nợ nền kinh tế. Với sự hậu thuẫn từ chính sách, con số này được kỳ vọng sẽ tăng mạnh trong thời gian tới, nhất là khi các ngân hàng mở rộng hạn mức và thiết kế các gói tín dụng phù hợp hơn với đặc thù hoạt động của doanh nghiệp nhỏ.

Một điểm nhấn đáng chú ý trong Nghị quyết 68 là định hướng phát triển tín dụng xanh – yêu cầu Nhà nước hỗ trợ lãi suất cho doanh nghiệp tư nhân triển khai dự án tuần hoàn, ESG và thân thiện môi trường. Điều này buộc các ngân hàng không chỉ tối ưu chi phí vốn, mà còn phải đầu tư vào các công cụ chấm điểm tín dụng phi tài sản bảo đảm, áp dụng AI và big data nhằm phân tích dòng tiền, chuỗi giá trị và mô hình kinh doanh của khách hàng.

Các ngân hàng sẽ phải đẩy mạnh kết nối hệ sinh thái dữ liệu với cơ quan thuế, cổng thanh toán, hóa đơn điện tử... thông qua Open API để khai thác dữ liệu thanh toán, hóa đơn và thuế doanh nghiệp. Đây sẽ là nền tảng cho các mô hình cho vay dựa trên dòng tiền và tín chấp, thay vì lệ thuộc vào tài sản thế chấp như trước.

Cạnh tranh định hình lại cục diện

Một thay đổi quan trọng nữa là việc mở rộng vai trò của các quỹ bảo lãnh tín dụng và các mô hình đồng bảo lãnh, tái bảo lãnh – tạo điều kiện cho ngân hàng chia sẻ rủi ro khi cho SME vay vốn. Điều này sẽ giúp các ngân hàng mạnh dạn hơn trong nới lỏng tiêu chí cấp tín dụng, đồng thời khuyến khích họ tham gia vào các quỹ phát triển SME cấp địa phương.

Tuy nhiên, cạnh tranh từ các mô hình tài chính thay thế như P2P Lending hay Crowdfunding cũng đang gia tăng, đặc biệt sau khi khung pháp lý thử nghiệm được ban hành. Trong khi đó, FinTech đang tận dụng lợi thế công nghệ và dữ liệu vi mô để tiếp cận sâu hơn vào thị trường SME – nhóm khách hàng vốn chưa được phục vụ đầy đủ bởi hệ thống ngân hàng truyền thống.

Trước bối cảnh này, việc xem các FinTech như đối thủ không còn phù hợp. Thay vào đó, ngân hàng có thể hợp tác hoặc đầu tư chiến lược vào các nền tảng công nghệ để vừa mở rộng hệ sinh thái cung cấp vốn, vừa tận dụng năng lực phân tích dữ liệu và công nghệ rủi ro tiên tiến.

Nghị quyết 68 đặt ra một mục tiêu tham vọng: mở rộng tiếp cận tài chính đến 2 triệu doanh nghiệp và hộ kinh doanh trên toàn quốc – trong đó có nhiều đối tượng tại vùng sâu, vùng xa hiện chưa có điều kiện tiếp cận ngân hàng.

Để thực hiện mục tiêu này, mô hình ngân hàng đại lý sẽ trở thành công cụ đắc lực. Các điểm giao dịch nhỏ tại bưu điện, cửa hàng tạp hóa hay mạng lưới phân phối sẽ đóng vai trò như cánh tay nối dài của ngân hàng, cung cấp dịch vụ tài chính cơ bản như nộp/rút tiền, chuyển khoản, thanh toán… và mở rộng nguồn dữ liệu giao dịch quý giá phục vụ cho các mô hình tín dụng vi mô.

Minh Hoàng