Ngành Logistics Việt Nam cần thích ứng để phát triển trong bối cảnh mới

Tại Việt Nam, nền kinh tế có độ mở cao, xuất nhập khẩu và thương mại điện tử phát triển nhanh nên được đánh giá có tiềm năng phát triển dịch vụ logistics.

Trước những tín hiệu tích cực đó, nhiều năm qua Chính phủ đã ban hành và thực hiện có hiệu quả nhiều chính sách để khắc phục khó khăn, thúc đẩy logistics phát triển. Với sự quan tâm sát sao của Chính phủ, thực hiện nghiêm túc của các Ban, Bộ, ngành, đặc biệt là sự nỗ lực vượt bậc của các doanh nghiệp dịch vụ logistics của Việt Nam duy trì được mức tăng trưởng 2 con số, duy trì vị thế của ngành trong khu vực và thế giới.

Cạnh những ưu điểm, ngành logistics còn nhiều điểm nghẽn, tồn tại. Đó là, chi phí logistics còn cao, năng lực cạnh tranh thấp; liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu và dịch vụ logistics chưa chặt chẽ, kém hiệu quả. Đặc biệt sự thiếu hụt về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao và những bất cập, thiếu tính kết nối về hạ tầng là những “điểm nghẽn” lớn kìm hãm sự phát triển của dịch vụ logistics thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Công Thương chỉ rõ.

Liên quan đến logistics, ông Trần Thanh Hải- Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho hay: Ngành Logistics đang đứng trước nhiều thay đổi của thị trường, nhu cầu được dự báo tăng lên trong năm 2024, sự đổ bộ của các nhà vận tải quốc tế với hình thức vận chuyển mới, ứng dụng công nghệ số hiện đại trong vận chuyển…Điều này đặt ra câu hỏi vậy doanh nghiệp vận tải của Việt Nam thuộc các lĩnh vực ở đâu, làm thế nào để tận dụng cơ hội đang dần hiện hữu trước mắt là vấn đề cần có lời giải.

Nêu cụ thể về hiện trạng cũng như tiềm năng của vận tải biển, ông Võ Duy Thắng – Trưởng phòng Vận tải và Dịch vụ hàng hải, Cục Hàng hải Việt Nam, Bộ Giao thông Vận tải cho hay: So sánh với năm 2016, số lượng tàu vận tải của Việt Nam đã giảm từ 1.267 tàu xuống còn 1.032 tàu, tuy nhiên tải trọng lại tăng từ 7,5 triệu tấn lên 10,6 triệu tấn. Về cơ cấu đội tàu, tàu vận tải biển Việt Nam chủ yếu tập trung ở hàng tổng hợp và hàng rời. Một phần nhỏ là tàu tàu container, tàu dầu hóa chất, khí hóa lỏng và tàu khách.

Hiện tại, Việt Nam có hơn 500 chủ tàu, công ty quản lý khai thác tàu. 38 hãng tàu container nước ngoài hoạt động tại Việt Nam trong đó có tất cả các hãng tàu lớn nhất thế giới hiện nay khai thác thị phần quốc tế. Việt Nam có 10 hãng tàu container đang hoạt động chủ yếu thị trường nội địa.

“Theo kết quả nghiên cứu quy hoạch phát triển hệ thống cảng biển thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, dự báo hàng hóa thông qua cảng biển việt nam đến năm 2030 khoảng 1.140-1.423 triệu tấn. Trong đó, hàng container từ 455-559 triệu tấn tương đương 38-47 triệu teu; hàng tổng hợp, rời từ 521-673 triệu tấn; hàng lỏng từ 164-190 triệu tấn”, ông Võ Duy Thắng dự báo.

Ông đồng thời nhấn mạnh: “Với dự báo như này thì thị trường cho vận tải biển là rất lớn, mở ra cơ hội cho đội tàu biển Việt Nam cũng như đội tàu nước ngoài tham gia vào thị trường Việt Nam trong những năm tới”.

Theo một số chuyên gia, thị trường vận tải biển, vận tải hàng không còn nhiều dư địa để tăng trưởng tuy nhiên để tăng tưởng bền vững doanh nghiệp vận tải trong nước phải đối mặt với nhiều khó khăn. Trong đó, thiếu vốn, thiếu liên kết, thiếu nhân lực chất lượng cao và chưa bắt nhịp ứng dụng công nghệ số là những điểm yếu được các chuyên gia điểm tên.

Về giải pháp tháo gỡ, với ngành hàng hải, đại diện Cục hàng hải Việt Nam đề xuất nhiều giải pháp để xây dựng đội tàu biển thời gian tới. Trong đó, tiếp tục đẩy mạnh công tác cải cách hành chính trong lĩnh vực vận tải biển và đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào giải quyết hành chính.

Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về vận tải biển, tạo ra một hành lang pháp lý ổn định, thuận lợi để hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả. Trước mắt, tập trung quản lý giá dịch vụ hàng hải và quản lý hoạt động của các hãng tàu container tại Việt Nam.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về biển, tham gia các công ước quốc tế, hiệp định vận tải song phương, đa phương và hỗ trợ thủ tục pháp lý để doanh nghiệp Việt Nam mở rộng đại lý ra nước ngoài.

Miễn áp thuế VAT khi nhập khẩu tàu biển để đăng ký tàu biển treo cờ Việt Nam cho đến hết 2026; miễn thuế nhập khẩu và miễn giảm 50% phí tải trọng cho các chủ tàu khi mua và khai thác tàu container từ 1.500 TEU trở lên hoặc cho các tàu chạy bằng năng lượng sạch. Miễn thuế thu nhập cá nhân đối với thuyền viên Việt Nam khi làm việc trên tàu biển hoạt động trên tuyến nội địa.

Cạnh đó, các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp cũng đề xuất nhiều giải pháp về: Hỗ trợ cho vay vốn đảm bảo bằng tài sản dễ dàng hơn, nới tuổi được phép sử dụng của các máy bay; thu hút đầu tư xây dựng, nâng cấp hạ tầng sân bay, cảng biển; đầu tư ứng dụng nền tảng platfom dùng chung để tạo sự liên kết, thuận lợi trong điều hành…

Nhận định về chất lượng nguồn nhân lực logistics , PGS.TS. Nguyễn Minh Đức, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển nhân lực Logistics Việt Nam đánh giá, nhu cầu nhân lực logistics Việt Nam hiện rất lớn, song về chất lượng cũng chưa đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp.

Về giải pháp cho vấn đề này, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển nhân lực Logistics Việt Nam cho rằng, cần đẩy mạnh hợp tác giữa các cơ sở đào tạo thành viên trong việc tăng cường cơ sở vật chất, đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, đáp ứng yêu cầu về đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ về chuyển đổi số và logistics và quản trị chuỗi cung ứng xanh. Đồng thời, tiếp tục đổi mới, cập nhật chương trình đào tạo theo hướng tích hợp các nội dung, hoạt động nâng cao nhận thức và năng lực cho sinh viên về logistics và quản trị chuỗi cung ứng xanh, chuyển đổi số.

Tú Chi