Làn sóng đầu tư Nhật Bản: Cơ hội vàng cho doanh nghiệp Việt?

Làn sóng đầu tư Nhật Bản và cơ hội “bứt tốc” cho doanh nghiệp Việt

Hội thảo “Làn sóng thương mại – đầu tư Nhật Bản và cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam” do Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội phối hợp với Công ty ONE-VALUE tổ chức đã thu hút hơn 50 doanh nghiệp, chuyên gia, tổ chức xúc tiến đầu tư cùng tham dự.

Theo số liệu từ các đơn vị tư vấn quốc tế, năm 2024 Việt Nam ghi nhận hơn 440 thương vụ mua bán – sáp nhập (M&A) với tổng giá trị gần 7 tỷ USD. Đáng chú ý, các nhà đầu tư Nhật Bản chiếm tới khoảng 70% tổng giá trị giao dịch nước ngoài tại Việt Nam. Điều này cho thấy mức độ quan tâm ngày càng lớn của doanh nghiệp Nhật đối với thị trường Việt – một nền kinh tế năng động, chi phí cạnh tranh và có vị trí chiến lược trong chuỗi cung ứng khu vực.

Không chỉ mang theo dòng vốn, các tập đoàn Nhật còn đem đến công nghệ, quản trị, và văn hóa làm việc chuyên nghiệp – những yếu tố mà nhiều doanh nghiệp Việt đang khát khao tiếp cận. Tiến sĩ Mạc Quốc Anh – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội – nhận định: “Hợp tác với doanh nghiệp Nhật không chỉ giúp doanh nghiệp Việt mở rộng thị trường mà còn là cơ hội học hỏi tinh hoa quản trị, công nghệ và tư duy phát triển bền vững.”

M&A – cây cầu nối hai nền kinh tế

Với doanh nghiệp Việt, M&A không chỉ là chuyện mua bán cổ phần hay đầu tư tài chính. Ở tầm sâu hơn, đó là cách để rút ngắn hành trình vươn ra thế giới. Thay vì phải mất nhiều năm xây dựng thương hiệu, hệ thống phân phối hay chuỗi cung ứng, việc hợp tác với một doanh nghiệp Nhật giúp doanh nghiệp Việt nhanh chóng tiếp cận nguồn lực, công nghệ và thị trường.

Ngược lại, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản cũng đang tìm kiếm đối tác tại Việt Nam để mở rộng sản xuất, tận dụng lợi thế địa phương và nguồn nhân lực chất lượng. CEO Công ty ONE-VALUE – bà Phi Hoa – cho biết: “Xu hướng M&A Việt – Nhật đang diễn ra hai chiều. Cả doanh nghiệp Nhật muốn đầu tư vào Việt Nam, và doanh nghiệp Việt cũng đang chủ động tìm kiếm cơ hội hợp tác, thậm chí mua lại doanh nghiệp Nhật để mở rộng hoạt động ra khu vực.”

Từ những thương vụ trong lĩnh vực logistics, y tế, công nghệ thông tin đến năng lượng tái tạo, làn sóng đầu tư Nhật đang len lỏi vào hầu hết các lĩnh vực có tiềm năng phát triển dài hạn. Với đặc điểm cẩn trọng và bền bỉ, các nhà đầu tư Nhật thường không đến để “lướt sóng”, mà hướng tới hợp tác lâu dài – yếu tố phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam.

Việt Nam hiện có gần một triệu doanh nghiệp, trong đó 98,5% là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đây là lực lượng chủ lực của nền kinh tế, song cũng là nhóm gặp nhiều hạn chế nhất khi tham gia chuỗi hợp tác quốc tế. Quy mô nhỏ, thiếu vốn, thiếu kinh nghiệm đàm phán và hiểu biết về pháp lý M&A khiến không ít doanh nghiệp “chùn chân” dù cơ hội ở ngay trước mắt.

Một vấn đề khác là yêu cầu khắt khe từ phía nhà đầu tư Nhật. Họ luôn đòi hỏi sự minh bạch tuyệt đối trong tài chính, quản trị, cũng như các tiêu chuẩn ESG (môi trường – xã hội – quản trị). Với nhiều doanh nghiệp Việt, việc đáp ứng được những tiêu chuẩn này là thử thách không nhỏ. Tuy nhiên, một khi vượt qua, đó sẽ là “giấy thông hành” để doanh nghiệp tiến xa hơn – không chỉ trong hợp tác với Nhật mà còn ở các thị trường khó tính khác như Mỹ hay châu Âu.

Hướng đi nào cho doanh nghiệp Việt?

Để không bỏ lỡ cơ hội, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp Việt cần bắt đầu từ việc củng cố năng lực nội tại: chuẩn hóa quy trình quản trị, minh bạch tài chính, đầu tư vào công nghệ và nguồn nhân lực. Việc đạt được các tiêu chuẩn quốc tế không chỉ giúp DN dễ dàng tiếp cận nhà đầu tư Nhật mà còn nâng cao giá trị thương hiệu.

Song song đó, việc mở rộng mạng lưới kết nối quốc tế đóng vai trò sống còn. Những hội thảo, diễn đàn kết nối như chương trình do ONE-VALUE và Hiệp hội DNVVN Hà Nội tổ chức chính là cầu nối giúp doanh nghiệp Việt có cơ hội “chạm tay” vào các đối tác tiềm năng. Bà Phi Hoa chia sẻ, ONE-VALUE đã tham gia tư vấn hơn 700 dự án M&A giữa hai nước, trong đó có nhiều thương vụ thành công nhờ quá trình chuẩn bị bài bản từ phía doanh nghiệp Việt.

Về phía Nhà nước, các chuyên gia cũng đề xuất cần hoàn thiện khung pháp lý cho M&A xuyên biên giới, đẩy mạnh hỗ trợ tài chính, thuế, cũng như xúc tiến thương mại. Các chương trình xúc tiến đầu tư, đoàn doanh nghiệp sang Nhật giới thiệu sản phẩm Việt nên được tổ chức thường xuyên hơn – nhằm giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa có cơ hội hiện diện trực tiếp trên thị trường Nhật Bản.

Có thể thấy, làn sóng đầu tư từ Nhật Bản đồng nghĩa với cơ hội lớn — nhưng không phải dễ nắm bắt. Với quy mô nhỏ, hạn chế về năng lực quản trị và hiểu biết quốc tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn phải vượt qua những trở ngại lớn để bước vào sân chơi M&A xuyên biên giới. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ nhà nước, tổ chức xúc tiến, công ty tư vấn và chính nỗ lực của bản thân doanh nghiệp trong nâng cao năng lực, kết nối mạng lưới quốc tế, chọn lĩnh vực chiến lược phù hợp — cơ hội đặt chân vào hợp tác đầu tư Nhật Bản hoàn toàn khả thi.

Ngọc Tân