Doanh nghiệp xuất khẩu nên cập nhật các quy định của EU thường xuyên

Sáng ngày 24/2, Văn phòng SPS Việt Nam (Bộ NN&PTNT) phối hợp Báo Nông nghiệp Việt Nam tổ chức hội nghị triển khai cấp bách các biện pháp tăng cường tuân thủ quy định an toàn thực phẩm của thị trường EU.

Tại Hội nghị, ông Ngô Xuân Nam - Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam thông tin, EU là khối quốc gia có những tiêu chuẩn an toàn thực phẩm cao trên thế giới - phần lớn nhờ vào bộ luật vững chắc của EU, nhằm đảm bảo thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng. Hệ thống cảnh báo nhanh về thực phẩm và thức ăn chăn nuôi (RASFF) là công cụ để đảm bảo thông tin cho phép phản ứng nhanh khi phát hiện ra các nguy cơ đối với sức khỏe sộng đồng trong chuỗi thực phẩm.

Thống kê cảnh báo của EU đối với nông sản thực phẩm, ông Ngô Xuân Nam cho biết, trong năm 2024, EU phát đi 5.268 cảnh báo mối nguy đối với nông sản thực phẩm toàn cầu, trong đó, Việt Nam có 114 cảnh báo chiếm 2,2% số cảnh báo từ EU và tăng gần gấp đôi năm 2023.

Việt Nam đã nhận 16 cảnh báo từ EU trong 2 tháng đầu năm 2025

Trong 2 tháng đầu năm 2025, EU phát đi 624 cảnh báo, trong đó, Việt Nam có 16 cảnh báo, chiếm 2,6%. So sánh với 1 quốc gia vùng lãnh thổ có điều kiện tương tự xuất khẩu nông sản, thực phẩm sang EU như Thái Lan, Indonesia, Malaysia,… thì con số 16 này tương đối cao.

“Đáng chú ý, 2 tháng đầu năm 2025, trong số 624 cảnh báo có 8 cảnh báo với thực phẩm mới, trong đó, có 4 cảnh báo liên quan đến sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam, chiếm 50%”, ông Nam thông tin.

Phân theo các mối nguy đối với cảnh báo sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam vào EU, mối nguy về dư lượng hoá chất (thuốc trừ sâu, thuốc thú y) chiếm tỉ lệ cao nhất, theo sau là ô nhiễm vi sinh vật và độc tố nấm mốc. Đáng chú ý, số cảnh báo về phụ gia thực phẩm và thực phẩm mới đang gia tăng trong những năm gần đây.

“Đây là những dấu hiệu mà chúng ta cần quan tâm để các cấp có chỉ đạo kiểm soát tốt các quy định này” - ông Nam nhấn mạnh, đồng thời cho hay TP.HCM và Hà Nội là hai địa phương bị cảnh báo nhiều nhất. Ngoài ra, các tỉnh, TP khác như Tiền Giang, Khánh Hoà, Bình Dương, Cần Thơ… cũng bị cảnh báo. Hầu hết các tỉnh bị nhiều cảnh báo là những địa phương chưa xây dựng kế hoạch thực thi đề án SPS mà Thủ tướng đã phê duyệt.

Nguyên nhân nông sản, thực phẩm của Việt Nam bị EU cảnh báo

Về nguyên nhân những cảnh báo nông sản, thực phẩm, ông Ngô Xuân Nam thông tin, xu thế các quốc gia/vùng lãnh thổ gia tăng các biện pháp an toàn thực phẩm và an toàn dịch bệnh động thực vật (SPS) đối với nông sản thực phẩm và thủy sản nhập khẩu; xu thế sử dụng các sản phẩm an toàn, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, sản phẩm khai thác hợp lý, sản phẩm hữu cơ, sản phẩm giảm phát thải, sản phẩm dựa trên giá trị, sản phẩm xanh...

Bên cạnh đó, nguyên nhân còn đến từ vùng trồng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón không đúng quy định. Vượt mức dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cho phép. Kiểm soát sinh vật gây hại Kiểm soát các nguồn tác động. Chưa tuân thủ các quy định của nhà nhập khẩu vì mức dư lượng tối đa (MRL) đối với mỗi hoạt chất của mỗi sản phẩm là khác nhau. Tình trạng lạm dụng kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản, tự ý sử dụng kháng sinh, sử dụng không đúng liều lượng, thiếu hiểu biết về vi khuẩn gây bệnh,… vẫn diễn ra.

Nguyên nhân từ cơ sở đóng gói/sơ chế/chế biến trong việc kiểm tra nguyên liệu đầu vào; tuân thủ quy trình HACCP; tuân thủ các biện pháp SPS về phụ gia thực phẩm, an toàn thực phẩm đối với bao bì sản phẩm… bên cạnh đó, chưa cập nhật quy định mới của EU về danh mục “thực phẩm mới”, nhãn mác sản sản phẩm, sản phẩm tổng hợp.

Ông Ngô Xuân Nam cũng đề cập đến nguyên nhân do cơ quan quản lý địa phương chưa sát sao với vấn đề liên quan đến SPS, đến ngày 20/02/2025, mới có 18/63 (28,5%) tỉnh, thành phố xây dựng kế hoạch thực hiện Quyết định 534/QĐ-TTg về Phê duyệt Đề án "Nâng cao hiệu quả thực thi Hiệp định về áp dụng các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật (SPS) của Tổ chức Thương mại thế giới và cam kết SPS trong khuôn khổ các Hiệp định thương mại tự do". Việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm bị cảnh báo chưa được quan tâm đúng mức (chỉ có 63/114 (55,3%) sản phẩm truy xuất và có kết quả xử lý.

Doanh nghiệp xuất khẩu nên cập nhật các quy định của EU thường xuyên

Để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, ông Ngô Xuân Nam cho biết, về trước mắt, Văn phòng SPS Việt Nam tăng cường cập nhật thông tin và phổ biến các tiêu chuẩn mới của EU đến người sản xuất (nông dân, HTX, doanh nghiệp) thực hiện đáp ứng đầy đủ các quy định về vệ sinh, an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh của thị trường EU;

Các cơ quan chuyên môn tham mưu Bộ có văn bản hướng dẫn chi tiết về thủ tục xuất khẩu, ghi nhãn, chứng nhận an toàn thực phẩm,… tới các cơ sở sơ chế, chế biến, đóng gói, doanh nghiệp kinh doanh nông sản, thực phẩm xuất khẩu;

Bên cạnh đó, tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ chuỗi cung ứng, vùng nguyên liệu, các khâu sản xuất, các cơ sở sơ chế, chế biến, đóng gói, vận chuyển nhằm đảm bảo đáp ứng quy định về các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật. Siết chặt việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh và hóa chất trong sản xuất nông sản, thủy sản;

Tăng cường kiểm soát tại cửa khẩu, cải thiện quy trình kiểm nghiệm hàng hóa trước khi xuất khẩu, giảm rủi ro bị trả hàng do vi phạm quy định EU. Tăng cường truy xuất nguồn gốc và áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng như HACCP, GlobalGAP, ASC, BRC.

Văn phòng SPS Việt Nam sẽ tăng cường làm việc với các cơ quan chuyên môn của EU về việc hướng dẫn tuân thủ các quy định mới của thị trường EU, làm rõ việc truy xuất một số doanh nghiệp vi phạm nhưng chưa đầy đủ thông tin. Thông báo kết quả truy xuất nguồn gốc với EU để minh bạch thông tin quản lý an toàn thực phẩm.

Liên quan đến những cảnh báo của EU, trước đó, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà về thông tin báo chí phản ánh "thực phẩm xuất khẩu của Việt Nam bị Liên minh châu Âu (EU) cảnh báo".

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà giao Bộ trưởng các Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương theo chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền được giao khẩn trương chỉ đạo, triển khai quyết liệt, hiệu quả các biện pháp nhằm tăng cường thông tin, phổ biến, hướng dẫn các cơ sở sản xuất, kinh doanh nông sản, thực phẩm xuất khẩu thường xuyên cập nhật và thực hiện đáp ứng đầy đủ quy định về vệ sinh, an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh của thị trường xuất khẩu.

Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát vùng nguyên liệu, các cơ sở sơ chế, chế biến, đóng gói nhằm đảm bảo đáp ứng quy định về các biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động, thực vật để tránh tình trạng bị cảnh báo về an toàn thực phẩm, ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu nông sản, thực phẩm của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Minh Anh