Doanh nghiệp Việt cần chủ động đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh

Chiều ngày 5/11, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức Hội thảo Xúc tiến thương mại sang thị trường châu Á. Tại Hội thảo, thông tin về tổng quan các hiệp định thương mại (FTA) trong khuôn khổ ASEAN, ông Quyền Anh Ngọc, Trưởng phòng ASEAN - Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, trong Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), các nước cam kết xóa bỏ, cắt giảm thuế nhập khẩu, không cam kết đối với thuế xuất khẩu. Cùng đó, việc mở cửa thị trường hàng hoá tương tự các FTA ASEAN hiện hành.

Các nước ASEAN xoá bỏ thuế quan cho Việt Nam khoảng 85,9 - 100% số dòng thuế; lộ trình dài nhất từ 15 - 20 năm kể từ khi FTA có hiệu lực. Ngoài ra, các nước đối tác xoá bỏ thuế quan cho Việt Nam khoảng 90,7 - 98,3% số dòng thuế; lộ trình dài nhất từ 15 - 20 năm kể từ khi FTA có hiệu lực.

Điểm khác biệt về thuế với hiệp định này là các nước áp dụng cam kết thuế quan khác nhau với các đối tác khác nhau cho một số mặt hàng trong khi các FTA khác chỉ áp dụng một biểu cam kết thuế quan.

Doanh nghiệp cần đổi mới sáng tạo, chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh

Vẫn theo ông Quyền Anh Ngọc, một số mặt hàng Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu được các nước xoá bỏ thuế quan ngay sau khi Hiệp định RCEP có hiệu lực gồm thuỷ sản, thịt, rau quả, nông sản. Bên cạnh đó là một số loại máy móc, trang thiết bị cơ khí; dụng cụ phụ tùng, máy móc, máy vi tính và thiết bị linh kiện điện tử. Ngoài ra còn có một số nhóm hàng giày, dép và bộ phận, phụ kiện của giày, dép; nguyên liệu dệt, hàng dệt may, quần áo, hoá chất.

Với cam kết mở cửa thị trường dịch vụ của Việt Nam trong Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), cam kết toàn bộ 11 ngành hàng với khoảng 110/115 phân ngành dịch vụ (theo phân loại của WTO) từ dịch vụ viễn thông, tài chính, giao thông vận tải tới các dịch vụ khác như dịch vụ liên quan tới sản xuất, dịch vụ nghe nhìn… Mặt khác, mở của toàn bộ khách sạn, nhà hàng, kho bãi, đại lý vận tải hàng hoá, chuyển phát nhanh và một số phân ngành dịch vụ chuyên môn như dịch vụ kế toán, kiểm toán, thế, kiến trúc, nghiên cứu và phát triển khoa học tự nhiên, cho thuê không kèm người điểu khiển đối với máy bay.

Đánh giá về tiềm năng và lợi thế cho hàng xuất khẩu Việt Nam, ông Quyền Anh Ngọc nhấn mạnh tới việc đa dạng hoá nguồn nguyên liệu đầu vào cho sản xuất; ưu đãi thuế nhập khẩu tại thị trường xuất khẩu. Hơn nữa, môi trường đầu tư, kinh doanh thông thoáng, thuận lợi, minh bạch hơn; quy tắc xuất xứ linh hoạt. Đặc biệt là tiết kiệm thời gian và chi phí đối với việc giao dịch, thông quan cũng như phát hành hoá đơn thương mại. Cùng đó là cơ hội tham gia vào các chuỗi giá trị trong khu vực.

Tuy nhiên, doanh nghiệp cần nỗ lực đổi mới sáng tạo, chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia các chuỗi cung ứng mới. Bên cạnh việc phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, hiệp hội, doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu nắm vững cam kết cũng như xây dựng chiến lược sản xuất kinh doanh phù hợp để khai thác tối đa cơ hội.

Tận dụng cơ hội, thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường Indonesia

Đối với mục tiêu tận dụng ưu đãi từ các FTA để thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường Indonesia, ông Phạm Thế Cường - Tham tán Thương mại tại Indonesia đã đưa ra những phân tích cụ thể như sau: Indonesia sở hữu những đặc điểm thuận lợi cho hàng hóa Việt Nam như văn hóa Á Đông gần gũi, thị trường dễ tính hơn so với các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản. Khoảng cách địa lý gần giúp doanh nghiệp Việt Nam tiết kiệm chi phí vận chuyển, tăng sức cạnh tranh của hàng hóa.

Hàng hoá Việt Nam đã dần khẳng định vị thế tại Indonesia với giá trị kim ngạch xuất khẩu gia tăng và có lợi thế so sánh trong nhiều nhóm hàng nông, thủy sản. Việc kết nối đường bay thẳng giữa hai nước thông qua Vietnam Airlines và Vietjet Air cũng là lợi thế để doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường này.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, theo ông Cường, thị trường Indonesia cũng đặt ra một số thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam. Doanh nghiệp cần lưu ý đến các biện pháp bảo hộ cao của Indonesia như hạn ngạch, giấy phép nhập khẩu, chứng nhận Halal, tiêu chuẩn quốc gia (SNI) và quy định về cảng nhập khẩu. Indonesia cũng thường xuyên áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, đồng thời sở hữu địa hình chia cắt với nhiều đảo, dẫn đến chi phí logistics gia tăng.

Nhận thức rõ những thách thức này, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động xây dựng chiến lược thâm nhập thị trường Indonesia phù hợp, tận dụng lợi thế của FTA, tìm hiểu kỹ các quy định và tiêu chuẩn của thị trường, đồng thời nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm để tăng sức cạnh tranh.

Do đó, để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này, doanh nghiệp cần chủ động xin giấy chứng nhận Halal Indonesia, chứng nhận tiêu chuẩn quốc gia SNI. Cùng đó, chủ động liên hệ, phối hợp chặt chẽ với cơ quan hữu quan Việt Nam trong trường hợp Indonesia khởi xướng các biện pháp phòng vệ thương mại có liên quan tới sản phẩm của doanh nghiệp nhằm bảo vệ quyền lợi của mình.

Đáng chú ý, để tránh bị lừa đảo hay tranh chấp thương mại, ông Phạm Thế Cường khuyến nghị, doanh nghiệp cần cảnh giác khi thấy việc đàm phán giá cả, hợp đồng đang diễn ra nhanh chóng, ít mặc cả, chấp nhận giá cao; không cung cấp hoặc cung cấp giấy tờ pháp lý doanh nghiệp dưới nhiều pháp nhân khác nhau. Do đó, trước khi ký hợp đồng doanh nghiệp cần yêu cầu đối tác Indonesia phải cung cấp chứng nhận/sổ đăng ký kinh doanh (NIB) và mã số thuế (TIN).

Mặt khác, thực hiện thẩm tra đối tác thông qua Thương vụ, Phòng Thương mại và Công nghiệp Indonesia, các hiệp hội của Indonesia, Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam CIC. Đặc biệt, doanh nghiệp lưu ý không chuyển tiền đặt cọc vào tài khoản cá nhân. Điều khoản hợp đồng chặt chẽ, lưu ý điều khoản bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp mình; trong đó, phải có điều khoản về tranh chấp, khiếu nại.

CPTPP là đòn bẩy đẩy hàng hoá Việt Nam ra các thị trường châu Á

Liên quan đến các hiệp định đã ký kết, trước đó Vụ Thị trường châu Á, châu Phi - Bộ Công Thương cho biết, sau hơn 5 năm có hiệu lực, Hiệp định CPTPP đã giúp tăng trưởng xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và các nước khu vực châu Á thuộc CPTPP tăng đáng kể.

Theo Bộ Công Thương, 9 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất nhập khẩu khẩu sang các thị trường châu Á thuộc khối CPTPP hầu hết đều ghi nhận tốc độ gia tăng. Đơn cử, xuất khẩu hàng hoá sang Brunei đã tăng 402,3%; Úc tăng 28,4%; Nhật Bản tăng 4,7%; New Zealand tăng 3,1%...

CPTPP cũng là đòn bẩy đẩy hàng hoá Việt Nam ra các thị trường, trong đó một số thị trường khó tính như: Nhật Bản, Úc, New Zealand đã ngay lập tức cắt giảm thuế quan nhập khẩu với nhiều mặt hàng quan trọng như đồ gỗ, nông thuỷ sản. Điều này làm tăng quy mô thương mại giữa Việt Nam và các nước CPTPP cũng như góp phần quan trọng cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

Nhờ CPTPP, Việt Nam có cơ hội tận dụng nguồn đầu vào với giá cạnh tranh để từ đó gia tăng sản xuất, đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá sang các nước thành viên khác mà ta chưa có FTA như: Canada, Mexico, Peru cũng như các nước đang có ý định trở thành thành thành viên của CPTPP như Trung Quốc... Hiệu quả cuối cùng là CPTPP tạo cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và động lực tăng hàm lượng công nghệ của hàng Việt Nam, góp phần xuất khẩu hàng hoá sang các thị trường khó tính.

Tú Linh (t/h)