Án oan, sai và những giải pháp đột phá để ngành tòa án nâng cao chất lượng xét xử

Theo Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình, trong nhiệm kỳ qua, mặc dù số lượng công việc tăng (bình quân mỗi năm tăng khoảng 8%) với tính chất phức tạp, quy mô lớn và phải thực hiện nghiêm việc tinh giảm biên chế, nhưng các tòa án đã không ngừng đổi mới, triển khai nhiều biện pháp đột phá, sáng tạo nên đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Quốc hội giao và đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Cũng theo Chánh án, các tòa án các cấp đã tập trung nguồn lực, nâng cao chất lượng giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, đơn thư khiếu nại, tố cáo, đồng thời tích cực tham gia xây dựng thể chế; tăng cường công tác xây dựng và đảm bảo áp dụng thống nhất pháp luật; triển khai mô hình tổ chức tòa án 4 cấp theo Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao xác định chống oan, sai và chống bỏ lọt tội phạm là nhiệm vụ xuyên suốt, quan trọng hàng đầu của các đơn vị nghiệp vụ. Trong đó, ngành tập trung chỉ đạo tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, kiểm sát chặt chẽ việc giải quyết các vụ án ngay từ giai đoạn giải quyết nguồn tin về tội phạm và trong suốt quá trình điều tra; thực hiện nhiều biện pháp như đào tạo, tập huấn, chọn và phân công kiểm sát viên có kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa.

Thẩm tra Báo cáo của Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao và Báo cáo của Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết trong bối cảnh có nhiều thuận lợi nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức của nhiệm kỳ 2016-2021, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân Tối cao đã nỗ lực triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để thực hiện nhiệm vụ.

Chủ nhiệm Lê Thị Nga nêu rõ Ủy ban Tư pháp tán thành Báo cáo của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao về những kết quả đạt được trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga chỉ rõ vẫn còn để xảy ra các trường hợp bị oan trong giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố có liên quan đến trách nhiệm của Viện Kiểm sát Nhân dân. Số vụ Tòa án trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung mà Viện Kiểm sát chấp nhận còn khá lớn, trong đó có nhiều trường hợp Tòa án trả hồ sơ cho Viện Kiểm sát yêu cầu khởi tố tội phạm mới, người phạm tội mới, phản ánh chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra trong các vụ án này còn chưa đáp ứng yêu cầu.

Về công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử các vụ án hình sự, vẫn còn để xảy ra một số trường hợp bị truy tố oan; truy tố sai tội danh, sai khung hình phạt; Viện Kiểm sát nhân dân phải rút một phần hoặc toàn bộ quyết định truy tố trước khi mở phiên tòa.

Được biết, Trong nhiệm kỳ 2016-2020, tỷ lệ giải quyết án đạt cao (trên 97%) vượt chỉ tiêu Quốc hội giao (so với nhiệm kỳ trước. Số vụ việc đã thụ lý tăng 35%, đã giải quyết tăng 33%. Chất lượng giải quyết, xét xử tiếp tục được bảo đảm, có nhiều tiến bộ và không ngừng được nâng lên. Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa liên tục giảm dần qua các năm và hàng năm đều đạt, vượt chỉ tiêu mà Nghị quyết của Quốc hội đề ra.

Để hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, ngành tòa án đã đề ra các nhiệm vụ trọng tâm công tác trong năm 2021 và những năm tiếp theo. Ngành quyết tâm thực hiện thắng lợi các chủ trương, mục tiêu và nhiệm vụ được xác định trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; tiếp tục thực hiện nghiêm các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp.

Ngành tòa án đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc, thực hiện tốt nguyên tắc tranh tụng; chú trọng làm tốt công tác hòa giải trong giải quyết các vụ việc dân sự và công tác đối thoại trong giải quyết các vụ án hành chính; khắc phục triệt để tình trạng để các vụ án quá thời hạn chuẩn bị xét xử do nguyên nhân chủ quan của tòa án.

Các cấp tòa án bảo đảm xét xử nghiêm minh, khách quan, công bằng, đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm cũng như việc vi phạm thời hạn tạm giam trong giai đoạn chuẩn bị xét xử. Đồng thời là nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; thực hiện tốt công tác thi hành án hình sự; nâng cao chất lượng bản án, quyết định của tòa án.

Mạnh Nghiệp