Doanh nghiệp thương mại điện tử trước thách thức bền vững và liên kết vùng

Thương mại điện tử (TMĐT) là một trong những lĩnh vực kinh tế trọng điểm của Việt Nam, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.

Liên kết vùng trong thương mại điện tử là hoạt động hợp tác giữa các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, các cơ quan quản lý nhà nước trong các vùng kinh tế để khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, thúc đẩy phát triển thương mại điện tử nội vùng (liên kết giữa các chủ thể trong cùng một vùng) và liên vùng.

Liên kết vùng trong thương mại điện tử trở thành một xu thế tất yếu

Hiện nay, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, việc đẩy mạnh liên kết vùng trong thương mại điện tử trở thành một xu thế tất yếu, hướng đến mục tiêu tối ưu hóa tài nguyên và phát triển kinh tế bền vững. 

Mỗi vùng trên đất nước Việt Nam đều có những lợi thế riêng về sản xuất, kinh doanh, văn hóa, xã hội. Thương mại điện tử kết hợp mô hình liên kết vùng giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trong vùng và khai thác, phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương.

Thông qua kết nối thương mại điện tử liên kết vùng, các doanh nghiệp có thể chia sẻ thông tin, nguồn lực, kinh nghiệm... để nâng cao năng lực cạnh tranh của mình. Nhờ đó, các doanh nghiệp trong vùng có thể cạnh tranh hiệu quả hơn với các doanh nghiệp từ các vùng khác, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế trong vùng...

Để phát huy hiệu quả của liên kết vùng trong thương mại điện tử, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các doanh nghiệp và các tổ chức liên quan. Các doanh nghiệp cần nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của liên kết vùng và chủ động tham gia vào các hoạt động liên kết, luôn nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới sáng tạo để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Các tổ chức liên quan cần hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc kết nối, chia sẻ nguồn lực, kinh nghiệm.

Với những lợi ích to lớn mà liên kết vùng trên thương mại điện tử mang lại, đây chính là một đòn bẩy quan trọng để thúc đẩy tối ưu hóa tài nguyên và phát triển kinh tế bền vững. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn nhiều doanh nghiệp đang loay hoay ngay từ bài toán “lên sàn”,  vẫn còn đại đa số các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là tại các tỉnh thành vùng sâu vùng xa, vùng đồi núi vẫn còn nhiều cản trở trong việc thích ứng với thương mại điện tử.

Đơn cử tại tỉnh Điện Biên, ông Nguyễn Quốc Tế - Giám đốc Công ty CP Cafe Hồng Kỳ cho biết: Hiện nay, các doanh nghiệp nhỏ và vừa nói chung và doanh nghiệp, hộ sản xuất tai Điện Biên và khu vực Tây Bắc nói riêng còn gặp nhiều khó khăn. Cụ thể như về vấn đề chất lượng sản phẩm. Hiện, đa số các sản phẩm đặc trưng vùng miền, sản phẩm OCOP địa phương hầu như vẫn sản xuất theo quy mô nhỏ lẻ, manh mún, chưa được đầu tư bài bản, cạnh tranh chưa cao.

Đặc biệt, một vấn đền nan giải của nhiều doanh nghiệp hiện nay là chưa biết làm cách nào để đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử. “Tiềm năng, cơ hội lớn về đầu ra cho sản phẩm, song hầu các doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay vẫn loay hoay bài toán “lên sàn”. Việc tham gia các sàn thương mại điện tử như doanh nghiệp chúng tôi cần sự hỗ trợ nhiều hơn nữa của các đơn vị, đặc biệt là các sàn thương mại điện tử” - ông Tế cho hay.

Tương tự, bà Vũ Thanh Loan - đại diện Trung tâm Khuyến công và xúc tiến thương mại, Sở Công Thương Lào Cai cho biết, hiện nay, Lào Cai có nhiều sản phẩm OCOP tiêu biểu như gạo séng cù, tương ớt Mường Khương, măng, chẩm chéo, mật ong, rượu, táo mèo, tinh bột nghệ... Tuy nhiên đầu ra cho các sản phẩm địa phương vẫn chủ yếu thông qua các hội chợ xúc tiến thương mại, các nhà phân phổi nhỏ lẻ, một số đã bắt đầu bán qua các trang mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, song không nhiều.

“Đa số các hộ kinh doanh, doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa hiểu các quy trình, quy định để đưa sản phẩm lên sang thương mại điện tử. Do đó, việc đào tạo, hỗ trợ các doanh nghiệp bán hàng trên các sàn thương mại điện tử sẽ thúc đẩy mạnh mẽ đầu ra cho sản phẩm địa phương, giúp doanh nghiệp tăng doanh thu và hướng tới phát triển kinh doanh bền vững” - bà Loan cho hay.

Thương mại điện tử và bài toán bền vững

Thương mại điện tử tại Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ nhất trong 10 năm vừa qua với góc độ 16-30%/năm. Theo Sách trắng thương mại điện tử năm 2023 của Việt Nam, doanh thu thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam năm 2023 là tăng 25% so với năm trước đó, đạt 20,5 tỷ USD.

Thông tin từ AccessTrade Việt Nam cũng cho thấy, ba nền tảng livestream bán hàng phổ biến nhất tại Việt Nam là Facebook (31,9%), Shopee (30,9%) và TikTok (17,2%). Bình quân mỗi tháng đang có 2,5 triệu phiên bán hàng livestream, với sự tham gia của hơn 50 nghìn nhà bán. Có tới 77% người tiêu dùng số đã từng xem livestream bán hàng, 71% trong số đó đã mua hàng trong livestream.

Tuy nhiên, doanh thu thương mại điện tử mới chỉ chiếm 8% trên tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước, thấp hơn mức trung bình 19,4% của thế giới. Thương mại điện tử Việt Nam mới chỉ phát triển tập trung ở các thành phố lớn; thiếu sự liên kết giữa các vùng để tận dụng lợi thế.

Những yếu tố quyết định tới thành công của lĩnh vực này bao gồm thu hẹp khoảng cách số giữa các địa phương, phát triển nguồn nhân lực số chất lượng cao, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trực tuyến, tận dụng các cơ hội từ xuất khẩu trực tuyến và giảm tác động tiêu cực tới môi trường.

Để phát triển thương mại điện tử, rút ngắn khoảng cách giữa các vùng miền, một số chuyên gia cho rằng, ngoài sự hỗ trợ của các cấp chính quyền, các đơn vị, bản thân doanh nghiệp, người bán hàng cần chủ động tham gia và tận dụng tối đa các lợi thế của thương mại số. Cụ thể, để thúc đẩy đầu ra cho sản phẩm, nhiều doanh nghiệp đã chấp nhận thay đổi, thích ứng với các xu hướng mới của thương mại điện tử.

Đơn cử như các “ông lớn” thương mại điện tử: SHEIN, TEMU, Shopee… liên tục tăng trưởng là nhờ marketing hiệu quả qua việc sử dụng nội dung giới thiệu đa dạng, xuất hiện một cách chất lượng tới người tiêu dùng, thu hút khách hàng trên mọi điểm chạm và tăng giá trị “vòng đời” khách hàng thông qua tăng số lần mua, tăng giá trị mua, tăng số người giới thiệu.

Liên quan đến vấn đề trên, ông Thái Hữu Lý (Trưởng phòng Phát triển dịch vụ, Trung tâm Internet Việt Nam) cho rằng, doanh nghiệp cần xây dựng tên miền “.vn” làm cơ sở cho nhận diện thương hiệu số, đồng thời cũng là yếu tố quyết định trong việc tạo dựng niềm tin, bảo đảm an toàn cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Nhằm đẩy mạnh phát triển thương mại điện tử và liên kết vùng, phía Bộ Công Thương cho biết, sắp tới Bộ sẽ xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc xuất xứ (Truyxuat.gov.vn) nhằm truy xuất nguồn gốc của sản phẩm, chống hàng giả, hàng nhái, xây dựng thương hiệu trực tuyến và tiếp thị sản phẩm trên môi trường điện tử; triển khai mô hình Gian hàng địa phương trên các sàn thương mại điện tử nhằm cung cấp các giải pháp đồng bộ giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa ở các địa phương phân phối các sản phẩm địa phương thông qua nền tảng số, thu hẹp khoảng cách vùng miền; Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu qua thương mại điện tử xuyên biên giới…

Các chuyên gia nhận định, việc duy trì tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử tích cực phải gắn liền với ổn định. Nếu tăng trưởng không tích cực hoặc thiếu tính ổn định, phát triển thương mại điện tử sẽ không bền vững.  Thương mại điện tử cũng là lĩnh vực có thể đóng góp nhiều vào việc tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu rác thải độc hại ra môi trường, hay nói cách khác là phát triển xanh. Với việc tối ưu hoá quy trình kinh doanh, vận chuyển, thương mại điện tử sẽ giảm được lượng lớn khí thải của các phương tiện ra môi trường, đồng thời tiết kiệm được năng lượng tiêu thụ.

Do đó, đây là nhiệm vụ không chỉ với cơ quan chức năng, doanh nghiệp mà với cả người tiêu dùng trong khuyến khích các doanh nghiệp thương mại điện tử kinh doanh các sản phẩm xanh, tiến hàng các hoạt động “xanh hoá” trong đóng gói, vận chuyển và tiếp nhận hàng hoá.

Thanh Mai (T/h)