Khu lưu niệm đồng chí Phùng Chí Kiên - nơi giáo dục truyền thống cách mạng

Nằm cách Quốc lộ 1A chừng 2km, Khu lưu niệm Phùng Chí Kiên tại xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu có kiến trúc độc đáo gồm 3 phần gồm, nhà của gia đình đồng chí Phùng Chí Kiên đã ở, nhà thờ chính đồng chí Phùng Chí Kiên và khu nhà đón tiếp. Khu nhà thờ được xây dựng ở trung tâm của khu di tích, mang kiến trúc cổ với những hoa văn được chạm khắc tinh xảo, cột trụ làm bằng các loại gỗ quý. Khuôn viên với điểm nhấn là chiếc cầu đá, nhiều cây xanh tạo cụm kiến trúc thống nhất, hài hòa.

Cùng với nhà lưu niệm được xây mới thì mảnh vườn, ngôi nhà nhỏ của gia đình đồng chí Phùng Chí Kiên vẫn được con cháu, bà con làng xóm chăm chút, giữ gìn cẩn thận và như một biểu tượng về làng quê xứ Nghệ thanh bình. Tuy đã qua nhiều lần tu sửa nhưng ngôi nhà vẫn lưu giữ được nhiều hiện vật từng gắn bó với đồng chí Phùng Chí Kiên một thời. Nơi đây trở thành một địa chỉ văn hóa đẹp để lớp lớp cán bộ, con cháu hôm nay hướng về, tự soi mình vào răn dạy mình, sống xứng đáng hơn với công sức tài năng của lớp cha anh đi trước.

Đồng chí Phùng Chí Kiên, tên thật là Nguyễn Vĩ, sinh ngày 18 tháng 5 năm 1901, tại xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đảng, khóa I, là người chiến sỹ cộng sản kiên trung, mẫu mực, toàn tâm phấn đấu cho sự nghiệp cách mạng của đất nước. Ông là nhà chính trị, quân sự song toàn. Ngày 23/09/1947, đồng chí Phùng Chí Kiên đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 89/SL truy phong hàm cấp tướng đầu tiên trong lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam, năm 1947. Nếu không sớm hy sinh, rất có thể ông là 1 danh tướng của nước Việt Nam thời hiện đại.

Theo bác sỹ Nguyễn Đình Bình, Tộc trưởng họ Nguyễn Đình tại xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu, tướng Phùng Chí Kiên là hậu duệ Dòng họ Nguyễn Đình Thái sư Cương Quốc Công Nguyễn Xí.

Phía trong ngôi nhà có nhiều hiện vật, mộc mạc đơn sơ, mang đậm các giá trị lịch sử văn hóa làng quê xứ Nghệ. Ảnh: Hoàng Thông

Ông Phùng Chí Kiên nguyên là Ủy viên Thường vụ Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá I, phụ trách công tác quân sự của Đảng, Tổng Tư lệnh tối cao của Quân đội Nhân dân Việt Nam, một trong những thành viên sáng lập nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Ông cũng là người chỉ huy quân sự có nhiều đóng góp cho cách mạng Việt Nam trong chặng đường đầu tiên trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Tướng Phùng Chí Kiên, tên khai sinh là Nguyễn Vỹ, còn có tên khác là Nguyễn Mạnh Liễu, sinh năm 1905 tại làng Mỹ Quan, tổng Vạn Phần thuộc Liên bang đông dương (nay là xã Diễn Yên), huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Mất ngày 21 tháng 8 năm 1941

Tuy nhà nghèo, nhưng ông vẫn được cha mẹ cho đi học sớm. Năm 1925, Phùng Chí Kiên ra làm thuê cho một thương nhân người Hoa ở ga Yên Lý, thuộc huyện Diễn Châu, nằm trên tuyến đường sắt Hà Nội-Sài Gòn.

Thời kỳ 1925-1927, Tổng bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội ở Quảng Châu (Trung Quốc) đã cử Hội viên về Nghệ Tĩnh hoạt động. Nhiều thanh niên, học sinh được đưa sang Quảng Châu học tập.

Tháng 10 năm 1926, Phùng Chí Kiên cùng một số Hội viên được giới thiệu sang Quảng Châu, dự lớp huấn luyện đầu tiên do Nguyễn Ái Quốc tổ chức rồi vào học Trường Quân sự Hoàng Phố.

Năm 1927, Tưởng Giới Thạch khủng bố cộng sản, nhà trường bị đóng cửa. Phùng Chí Kiên cùng với một số cán bộ Việt Nam gia nhập quân cộng sản và tham gia Khởi nghĩa Quảng Châu (ngày 12 tháng 12 năm 1927) do Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh đạo, làm Đại đội trưởng Hồng quân công nông Trung Quốc. Cuộc bạo động thất bại, quân cách mạng rút về xây dựng khu Xô viết ở hai huyện Hải Phong và Lục Phong.

Ông gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930. Ngày 23 tháng 9 năm 1947, ông được phong hàm tướng theo Sắc lệnh 89/SL.

Năm 1990, một phần hài cốt của ông được đưa từ Bắc Kạn về Nghĩa trang Mai Dịch - Hà Nội. Tháng 5/2008, một phần hài cốt (phần đầu) ông do nhân dân huyện Ngân Sơn mai táng trước đây, đã được tìm thấy tại tiểu khu 1, Vân Tùng, Ngân Sơn, Bắc Kạn. Tuy nhiên một thời gian sau, cơ quan truyền thông đưa tin kết quả giám định đó không phải là hài cốt của ông.

Phía bên cạnh là Khu di tích cũ. Đây là ngôi nhà sinh thời đồng chí Phùng Chí Kiên từng ở. Phía trước nhà có giếng cổ đã được phục dựng tạo nên vẻ thanh bình của làng quê xứ Nghệ. Ảnh: Hoàng Thông

Năm 1994, liệt sĩ Phùng Chí Kiên được truy tặng Huân chương Chiến công hạng ba. Hơn 62 năm sau ngày mất, tháng 11 năm 2003, ông được Chính phủ Việt Nam và Đảng Cộng sản Việt Nam ra quyết định phong là Sĩ quan quân đội cấp tướng.

Tên của ông đã được đặt cho các con đường ở Hà Nội, Vinh, Đồng Hới, Huế, Thái Nguyên, Hải Dương, Lào Cai và Lạng Sơn.

Năm 2010, Khu lưu niệm Phùng Chí Kiên đã được xây dựng xã Diễn Yên, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An và đến ngày 23 tháng 8 năm 2011 được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia.

 Để lan tỏa giá trị di tích, giáo dục truyền thống yêu nước, ý chí cách mạng của các bậc tiền bối, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ, các hoạt động tuyên truyền về thân thế, sự nghiệp cách mạng của đồng chí Phùng Chí Kiên được xã Diễn Yên đa dạng hóa bằng rất nhiều hoạt động tại di tích như tổ chức nói chuyện truyền thống, trưng bày lưu động bằng hình ảnh, tư liệu, bố trí hướng dẫn viên giới thiệu về di tích…

Ông Dương Đăng Hoàng, chủ tịch UBND xã Diễn Yên, Diễn Châu, Nghệ An cho biết: “Sau khi hoàn thiện khu di tích thì UB thành lập Ban quản lý, đồng chí chủ tịch UBND xã làm trưởng ban, chọn  một giáo viên tổng phụ trách làm hướng dẫn viên về khu di tích này, khi các đoàn về tham quan đến đây thì tổ chức hướng dẫn giới thiệu về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của cụ Phùng Chí Kiên”.

Những ngày tháng 8 lịch sử cũng là dịp kỷ niệm 82 năm ngày tướng Phùng Chí Kiên hy sinh, cán bộ nhân dân ở khắp mọi miền Tổ quốc về đây thắp nén tâm hương  dâng lên người, để rồi mỗi người như được cổ vũ, động viên để làm tốt hơn nhiệm vụ xây dựng, phát triển và bảo vệ quê hương đất nước./.                                                          

Hoàng Thông- Phan Châu