Tiến sĩ Mạc Quốc Anh: Báo chí không chỉ là cầu nối, mà còn là người “truyền lửa”
THPL - Nghị quyết 68-NQ/TW được xem là dấu mốc quan trọng, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng trong việc phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế. Trao đổi với phóng viên của Thương hiệu và Pháp luật, Tiến sĩ Mạc Quốc Anh – Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Nhỏ và Vừa Việt Nam – nhấn mạnh: Việc ban hành Nghị quyết 68 vào thời điểm này là cực kỳ đúng lúc – đúng chỗ – đúng kỳ vọng.
Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội đã có kế hoạch cụ thể nào để triển khai Nghị quyết 68 tới các doanh nghiệp hội viên chưa, thưa ông?
TS. Mạc Quốc Anh: Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội (HANOISME) đã xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm 2025 – 2026. Chúng tôi đã và đang triển khai đồng bộ một số kế hoạch hành động cụ thể như sau: Tổ chức hội nghị phổ biến Nghị quyết 68 cho hơn 2.000 doanh nghiệp hội viên tại Hà Nội và khu vực phía Bắc, phối hợp với các cơ quan như Ban Kinh tế Trung ương, Bộ Tài chính… để cung cấp thông tin chính xác và cập nhật đến cộng đồng doanh nghiệp.
Chúng tôi đã thành lập Tổ công tác hỗ trợ doanh nghiệp thực thi Nghị quyết, trong đó có chuyên gia tư vấn chính sách, luật sư doanh nghiệp và đại diện ngân hàng để hướng dẫn các doanh nghiệp nắm rõ nội dung và cách thức tiếp cận các chính sách ưu đãi mới. Thiết lập kênh thông tin chuyên đề về Nghị quyết 68 trên các nền tảng truyền thông số của Hiệp hội (Fanpage, Zalo OA, website, nhóm hội viên), nhằm phổ biến tài liệu, phân tích thực tiễn và cập nhật phản hồi từ doanh nghiệp. Hiệp hội cũng đã tổ chức các buổi đào tạo chuyên sâu về các nội dung trọng điểm của Nghị quyết như: đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển doanh nghiệp bền vững theo ESG, đào tạo lại nhân lực, xây dựng văn hóa doanh nghiệp…
Với lộ trình bài bản, Hiệp hội mong muốn Nghị quyết 68 không chỉ dừng lại ở tinh thần định hướng mà thực sự đi vào cuộc sống doanh nghiệp, giúp họ bứt phá.
Chỉ trong 4 tháng đầu năm 2025, đã có tới hơn 96.500 doanh nghiệp giải thể – theo ông, việc ban hành nghị quyết lúc này có ý nghĩa như thế nào với cộng đồng doanh nghiệp?
Thống kê của Tổng cục Thống kê đến tháng 4/2025 cho thấy: có tới 96.570 doanh nghiệp rút khỏi thị trường, tương đương hơn 800 doanh nghiệp/ngày. Trong khi đó, chỉ có hơn 62.000 doanh nghiệp được thành lập mới. Đây là con số rất đáng lo ngại, phản ánh rõ nét sự kiệt sức của khu vực kinh tế tư nhân – đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Việc ban hành Nghị quyết 68 vào thời điểm này là cực kỳ đúng lúc – đúng chỗ – đúng kỳ vọng. Đây không chỉ là một chỉ đạo mang tính định hướng chiến lược mà còn là liều thuốc hồi sinh niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp tư nhân sau giai đoạn dài khó khăn do dịch bệnh, chi phí tài chính tăng cao, tiếp cận vốn hạn chế và áp lực cạnh tranh ngày càng lớn.
Ý nghĩa của Nghị quyết 68 thể hiện ở một số khía cạnh sau:
Thừa nhận vai trò động lực của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế quốc dân một cách rõ ràng, nhất quán, và tiếp nối tinh thần của Nghị quyết 10-NQ/TW (năm 2017) nhưng với tính thực thi và cụ thể hóa cao hơn.
Đặt mục tiêu rất cụ thể: đến năm 2030, kinh tế tư nhân đóng góp 65-70% GDP, có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, 10 tập đoàn tư nhân đạt tầm khu vực. Định hướng cải cách mạnh mẽ về thể chế, tài chính, công nghệ, nhân lực, không để doanh nghiệp “tự bơi” như hiện nay.
Đặc biệt, Nghị quyết đưa ra chủ trương “bảo vệ quyền tài sản hợp pháp”, “hạn chế hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự” – điều mà cộng đồng doanh nghiệp mong mỏi bấy lâu. Nói cách khác, Nghị quyết 68 chính là la bàn chiến lược và tâm lý trụ cột để các doanh nghiệp vượt qua giai đoạn thử thách hiện nay và dũng cảm tái khởi động hành trình phát triển.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa thường gặp khó khăn khi tiếp cận chính sách – theo ông, rào cản lớn nhất họ đang vướng phải là gì?
Có ba nhóm rào cản chính mà doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay đang gặp phải: Rào cản thể chế và thủ tục hành chính: Quá nhiều chính sách tồn tại trên giấy, nhưng quy trình triển khai rườm rà, thiếu nhất quán giữa các cấp chính quyền. Ví dụ: chính sách hỗ trợ lãi suất 2%/năm theo Nghị định 31/2022 chỉ giải ngân được chưa đến 5% tổng nguồn vốn sau một năm do điều kiện khắt khe, hồ sơ chồng chéo. Khó khăn trong tiếp cận tín dụng: Hơn 70% doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ không có tài sản thế chấp nên không thể vay vốn ngân hàng, dù có phương án kinh doanh khả thi.
Quỹ Bảo lãnh tín dụng tuy đã có ở một số địa phương nhưng còn yếu và chưa đủ lan tỏa. Thiếu năng lực nội tại để tiếp cận chính sách: Doanh nghiệp nhỏ không có bộ phận pháp chế hay kế toán chuyên nghiệp, dẫn đến khó hiểu và khó thực hiện chính sách nhà nước ban hành. Nhiều doanh nghiệp thậm chí không biết có chương trình hỗ trợ nào đang tồn tại cho mình, hoặc không đủ nguồn lực để thực hiện thủ tục hưởng thụ. Chính vì thế, vai trò trung gian của Hiệp hội trở nên vô cùng thiết yếu – giúp chuyển tải chính sách thành ngôn ngữ doanh nghiệp, đào tạo kỹ năng tiếp cận, kết nối với cơ quan có thẩm quyền và phản ánh những bất cập để kiến nghị điều chỉnh kịp thời.
Với kinh nghiệm là một chuyên gia kinh tế, ông cho rằng đâu là điểm cần được ưu tiên triển khai ngay để tạo niềm tin cho doanh nghiệp?
Tái thiết niềm tin vào thể chế và khả năng đồng hành của Nhà nước chính là điểm cốt lõi. Và để làm được điều này, theo tôi cần ưu tiên ba việc: Hình thành hệ thống Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa có thực lực: Theo thống kê, mới chỉ khoảng 1,5% DNNVV tiếp cận được vốn từ các chương trình ưu đãi của Nhà nước.
Quỹ bảo lãnh hiện nay ở nhiều địa phương có vốn nhỏ (dưới 100 tỷ), không đủ năng lực tạo hiệu ứng lan tỏa. Cắt giảm thực chất chi phí không chính thức và thời gian thực hiện thủ tục: Doanh nghiệp thường mất 15–20% chi phí ngoài lề cho các thủ tục hành chính – nếu giải quyết triệt để, đây là một dạng “giảm thuế gián tiếp” hiệu quả. Tổ chức lại chuỗi cung ứng – hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm Việt Nam: Trong giai đoạn phục hồi, hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ là vốn – mà còn là thị trường. Chính quyền và hiệp hội cần xây dựng “hệ sinh thái tiêu dùng nội địa”, tạo kết nối giữa các vùng sản xuất và hệ thống phân phối.
Với Nghị quyết 68, cải cách hành chính, đặc biệt là việc xóa bỏ cơ chế “xin – cho” đang được Chính phủ và các bộ, ngành đẩy mạnh. Từ quan sát thực tế, theo ông, những cải cách này đã mang lại thay đổi gì đáng kể cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa?
Cơ chế “xin – cho” là một trong những rào cản lớn nhất kìm hãm động lực sáng tạo và tự chủ của doanh nghiệp. Hiện nay, phải khẳng định là chính quyền các cấp đã có chuyển biến tích cực, song mức độ chưa đồng đều và chưa triệt để. Một số tiến bộ đáng ghi nhận: Cổng Dịch vụ công quốc gia đã có hơn 4.000 thủ tục được số hóa. TP. Hà Nội triển khai mô hình “Chính quyền điện tử”, tích hợp hồ sơ doanh nghiệp, thông tin đất đai, thuế… vào một nền tảng duy nhất. Việc cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp chỉ còn từ 2–3 ngày, rút ngắn so với trung bình 5–7 ngày trước kia.
Tuy nhiên, ở chiều ngược lại: Nhiều doanh nghiệp phản ánh vẫn phải “gặp trực tiếp” để giải quyết nhanh, nhất là trong các thủ tục đất đai, phòng cháy chữa cháy, đầu tư xây dựng – điều này tái hiện cơ chế xin – cho theo cách mới.
Doanh nghiệp nhỏ chưa đủ sức “chạy vạy”, nên đành từ bỏ cơ hội phát triển vì ngại thủ tục. Để cải cách hành chính thực sự “vào máu” và lan tỏa, theo tôi, cần luật hóa các nguyên tắc hành chính công khai – minh bạch – minh định trách nhiệm. Cùng với đó, xây dựng bộ chỉ số đo lường mức độ thuận lợi trong thực thi chính sách tại từng địa phương, do các hiệp hội phối hợp cùng thực hiện.
Báo chí có vai trò song hành trong truyền thông chính sách – theo ông, đâu là cách để báo chí phát huy tốt hơn vai trò này với doanh nghiệp?
Báo chí không chỉ là cầu nối thông tin giữa Nhà nước và doanh nghiệp, mà còn là người “truyền lửa”, tạo động lực thúc đẩy doanh nhân hành động.
Trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt khi Nghị quyết 68 được triển khai, vai trò của báo chí trong truyền thông chính sách càng trở nên quan trọng và cần thực hiện tốt theo ba hướng:
Diễn giải chính sách một cách rõ ràng – dễ hiểu – kịp thời: Doanh nghiệp không có thời gian đọc hết các văn bản pháp luật dày đặc, nên báo chí cần làm nhiệm vụ "chuyển ngữ" chính sách thành những bài viết súc tích, có ví dụ thực tiễn, dễ áp dụng.
Lan tỏa mô hình tốt – câu chuyện điển hình: Doanh nghiệp tư nhân rất cần cảm hứng và niềm tin. Những câu chuyện thành công khi áp dụng chính sách mới (chẳng hạn doanh nghiệp gọi vốn thành công nhờ cơ chế hỗ trợ khởi nghiệp, hay ứng dụng chuyển đổi số nhờ chính sách Nhà nước) sẽ tạo hiệu ứng lan truyền tích cực.
Tạo không gian đối thoại – phản biện chính sách: Báo chí nên là nơi doanh nghiệp có thể lên tiếng một cách xây dựng, phản ánh những bất cập từ thực tiễn để kiến nghị cơ quan chức năng điều chỉnh chính sách. Thống kê cho thấy, hơn 65% doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Hà Nội cập nhật thông tin qua kênh báo chí điện tử. Vì vậy, việc chuyên đề hóa nội dung, hình ảnh hóa dữ liệu và sản xuất nội dung tương tác (video, infographic) sẽ giúp báo chí đồng hành hiệu quả hơn với doanh nghiệp trong giai đoạn “hậu nghị quyết”.
Trong Nghị quyết có nêu rõ vai trò của báo chí là “nâng cao chất lượng, hiệu quả thông tin tuyên truyền… lan tỏa mô hình tốt, khơi dậy tinh thần kinh doanh” (Điểm 8 – Mục III.1). Vậy theo ông, Hiệp hội có định hướng gì để phối hợp cùng báo chí, giúp doanh nghiệp hội viên hiểu đúng – đủ – kịp thời về nghị quyết, tránh hiểu sai hoặc bỏ lỡ chính sách?
Báo chí có vai trò then chốt trong “chuyển hóa” một văn bản nghị quyết từ tầm vĩ mô về đến đời sống thực tiễn của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp không được truyền đạt đúng và đủ, họ có thể bỏ lỡ cơ hội hưởng chính sách hỗ trợ, hoặc tệ hơn là hiểu sai và áp dụng sai – dẫn đến hậu quả không mong muốn. Do đó, việc phối hợp giữa báo chí và tổ chức hiệp hội cần được triển khai một cách chủ động – có hệ thống – theo từng nhóm doanh nghiệp cụ thể.
Tại Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội, chúng tôi đang triển khai 03 định hướng hợp tác truyền thông trọng điểm:
Thứ nhất: Định hướng “truyền thông chủ động theo cụm ngành – cụm địa phương” Tùy từng nhóm ngành: công nghiệp hỗ trợ, xây dựng, logistic, thực phẩm, nông nghiệp công nghệ cao…, chúng tôi xây dựng chuyên đề riêng để báo chí có thể truyền tải chính sách theo cách gần gũi, dễ hiểu nhất. Ví dụ: Với cụm doanh nghiệp quận Long Biên, Gia Lâm – chuyên về logistics và thương mại điện tử, chúng tôi cùng TCĐT Thương hiệu & Pháp luật tổ chức tọa đàm “Chuyển đổi xanh trong logistics và ưu đãi theo Nghị quyết 68” – thu hút hơn 150 doanh nghiệp tham dự, qua đó giúp họ tiếp cận trực tiếp chính sách ưu đãi liên quan đến hạ tầng, thuế, bảo hiểm xã hội.
Thứ hai: Tổ chức chương trình “1 tháng – 1 nghị quyết – 1 mô hình tốt” Mỗi tháng, chúng tôi lựa chọn một doanh nghiệp tiêu biểu đã áp dụng hiệu quả chính sách hỗ trợ từ Nhà nước để báo chí viết bài chuyên sâu – làm “gương sáng” cho các doanh nghiệp khác học tập. Điển hình là Công ty CP công nghệ Xanh Hưng Thịnh – đã tận dụng vốn từ Quỹ Bảo lãnh tín dụng, ứng dụng IoT vào sản xuất nông nghiệp, xuất khẩu thành công sang Nhật Bản và ASEAN. Đây là ví dụ cụ thể cho sự thành công của việc phối hợp truyền thông – chính sách – thị trường.
Thứ ba: Kiến nghị phối hợp báo chí – hiệp hội – cơ quan quản lý tạo “Bản đồ chính sách doanh nghiệp” Chúng tôi đang đề xuất xây dựng một nền tảng số hóa, trong đó: Các chính sách theo Nghị quyết 68 được tích hợp theo ngành nghề, quy mô doanh nghiệp, địa phương. Báo chí đóng vai trò là “đơn vị xuất bản định hướng” – giúp doanh nghiệp tra cứu theo tình huống cụ thể. Đây sẽ là công cụ giúp tránh hiểu sai, hiểu nhầm hoặc tiếp cận chính sách theo cách “truyền miệng” không chính thống. Truyền thông chính sách không chỉ là thông tin – mà là khơi gợi hành động. Sự đồng hành giữa báo chí và hiệp hội trong truyền thông chính sách là yếu tố quyết định để Nghị quyết 68 thực sự đi vào đời sống doanh nghiệp một cách chính xác và kịp thời.
Nhìn từ thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay, theo ông, điều gì trong Nghị quyết 68 cần được lan tỏa mạnh mẽ nhất để tạo động lực phát triển thực chất cho cộng đồng doanh nghiệp?
Điều cần lan tỏa nhất từ Nghị quyết 68 không chỉ là các con số kỳ vọng như 2 triệu doanh nghiệp, đóng góp 70% GDP… mà chính là tư tưởng đột phá về việc xây dựng “doanh nhân quốc gia” – những người làm giàu chính đáng, đổi mới sáng tạo, dẫn dắt nền kinh tế, và có trách nhiệm xã hội.
Tôi xin nhấn mạnh 04 điểm then chốt trong Nghị quyết 68 cần lan tỏa mạnh mẽ tới cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa hiện nay:
Thứ nhất: Bảo vệ quyền tài sản hợp pháp, minh định rõ ràng giữa quan hệ dân sự – kinh tế – hình sự. Đây là khát vọng chính đáng của doanh nhân tư nhân. Theo khảo sát của chúng tôi với 600 doanh nghiệp Hà Nội, có đến 42% lo ngại về nguy cơ “hình sự hóa hoạt động kinh tế” khi xảy ra rủi ro hợp đồng, tài chính, lao động… Việc Nghị quyết 68 nêu rõ “không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế, trừ trường hợp vi phạm hình sự rõ ràng” là chìa khóa để củng cố niềm tin cho doanh nghiệp dám đầu tư, dám đổi mới.
Thứ hai: Xây dựng đội ngũ doanh nhân Việt Nam – coi đây là lực lượng chiến lược quốc gia. Lần đầu tiên, doanh nhân không còn được xem là “người làm kinh tế thuần túy”, mà là “người lãnh đạo phát triển đất nước từ khu vực tư nhân”. Chúng ta cần lan tỏa điều này như một mệnh lệnh đạo đức và sứ mệnh chính trị để thế hệ doanh nhân khởi nghiệp sau này tự hào với lựa chọn của mình. Hiệp hội đang phối hợp với các trường đại học, đặc biệt là Học viện Chính trị Quốc gia và Học viện Báo chí – Tuyên truyền, để xây dựng tài liệu giáo dục doanh nhân như một lớp “bồi dưỡng công dân doanh nghiệp”.
Thứ ba: Đề cao minh bạch – công khai – số hóa trong hành chính và hỗ trợ doanh nghiệp Chính phủ điện tử, đô thị thông minh, tài chính số… cần được thực hiện “liền mạch” với các chính sách ưu đãi. Nếu không có môi trường minh bạch và dựa trên dữ liệu số hóa, thì chính sách tốt cũng có nguy cơ rơi vào tình trạng phân bổ không hiệu quả.
Thứ tư: Coi trọng vai trò hiệp hội ngành nghề và cộng đồng khởi nghiệp địa phương Nghị quyết 68 mở rộng không gian cho hiệp hội tham gia phản biện, đồng hành và giám sát chính sách. Hiệp hội không chỉ đại diện tiếng nói, mà còn là trung gian kiến tạo – chuyển hóa nguồn lực, lan tỏa giá trị, hỗ trợ nâng cao năng lực doanh nghiệp. Chúng ta không chỉ cần doanh nghiệp thành công, mà cần nhiều doanh nghiệp thành công, nhiều doanh nhân trưởng thành và gắn bó với đất nước. Nghị quyết 68 là lời hiệu triệu, là nền móng thể chế và là niềm tin để cộng đồng doanh nhân tư nhân trở thành động lực vững chắc của một Việt Nam thịnh vượng, tự cường và sáng tạo.
Vâng, xin cảm ơn ông!