Nghề nấu rượu "tiến vua" ở làng Vọc
Những ngày giáp Tết Ất Tỵ, chúng tôi có dịp về làng Vọc (xã Vũ Bản, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam) - nơi làm ra thức uống được xem là “rượu tiến vua”. Người dân làng Vọc cho biết, rượu làng Vọc (hay còn gọi là rượu Vọc) đã có từ hàng trăm năm nay. Từ thời nhà Trần thế kỷ XIII, rượu Vọc đã theo chân các thương nhân đi khắp các xứ Thanh, xứ Nghệ, xứ Lạng... rồi được cung tiến, dâng lên Vua.
Ông Trần Văn Thắng - Chủ tịch UBND xã Vũ Bản chia sẻ: Tại địa phương, hiện nay có 4 cơ sở sản xuất rượu Vọc nổi bật là Rượu Vọc Long Tửu, Rượu Vọc Đức Toàn, Rượu Vọc Hải Luân và HTX rượu Vọc, ngoài ra còn nhiều hộ khác nữa. Trước đây, các cơ sở nấu rượu bằng phương pháp thủ công như đun củi, bếp than tổ ong... Nhưng khoảng 10 năm nay, nhờ sự đồng hành của các cấp chính quyền, các cơ sở mạnh dạn đầu tư nên đã thay đổi căn bản trong quá trình sản xuất rượu. Các tiến bộ khoa học kỹ thuật, các trang thiết bị hiện đại được áp dụng vào các khâu sản xuất, từ đó năng suất được nâng lên 7 - 10 lần và luôn bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm.
Chị Trần Thị Hiền, Giám đốc HTX rượu Vọc Đức Toàn chia sẻ, chị được ông bà, bố mẹ truyền nghề và đã làm nghề hơn 20 năm nay. Theo chị Hiền, để có được những lít rượu Vọc thơm ngon, đậm đà thì nguyên liệu đầu vào rất quan trọng và được kiểm soát chặt chẽ. Rượu Vọc được nấu từ những hạt gạo nếp chất lượng, sơ chế kỹ càng, còn nguyên lớp vỏ lụa, lớp cám, sau đó được ủ cùng men thuốc bắc truyền thống với hơn 30 vị.
Khâu ủ cơm rượu sau khi trộn men cũng rất quan trọng bởi nó quyết định đến năng suất và chất lượng rượu. Do vậy, cơm rượu được ủ trong nhà điều hoà, duy trì từ 25-27 độ, để men vi sinh hoạt động tốt nhất kể cả trong mùa hè nắng nóng.
Hiện nay, do nhu cầu và xu hướng sử dụng loại rượu có nồng độ cồn cao không nhiều nên rượu Vọc bán ra thị trường chủ yếu là loại rượu nước hai. Cơm rượu sau khi đã lên men được nấu bằng nồi inox, cho ra nước rượu đầu sau đó được pha với nước sạch để giảm độ cồn và tiếp tục được nấu lại nước hai. Rượu nước hai sau khi nấu xong được đưa qua máy khử độc tố (Andehit), máy làm lão hoá rượu đảm bảo không còn độ sốc của rượu mới nấu...
Cùng với việc không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, nhiều cơ sở còn tích cực tham gia dự thi, đánh giá phân hạng sản phẩm OCOP và nhiều sản phẩm đã đạt OCOP 3 sao, 4 sao. Mỗi năm, làng Vọc bán ra thị trường cả triệu lít rượu thơm ngon, chất lượng và đảm bảo an toàn thực phẩm với mẫu mã bao bì bắt mắt, tem nhãn truy xuất nguồn gốc rõ ràng... Đặc biệt, mỗi dịp cuối năm, những người dân nơi đây luôn tất bật sản xuất thức uống tinh tuý này để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.
Đến làng Vọc vào dịp này, người làng Vọc từ già tới trẻ đều có việc để làm. Người lớn tuổi thì vừa làm trực tiếp các khâu nấu rượu, vừa phụ giúp và cũng tranh thủ truyền nghề, chia sẻ kinh nghiệm cho con cháu. Người trẻ sau giờ học tập có thời gian thì cũng được huy động để phụ giúp và học nghề.
Từ những hướng đi đúng đắn cùng sự quyết tâm xây dựng thương hiệu, khẳng định và giữ gìn thương hiệu cũng như sự tin tưởng của người tiêu dùng khi chọn những sản phẩm chất lượng, an toàn đã góp phần đưa sản phẩm rượu Vọc ngày càng phát triển. Nghề nấu rượu truyền thống của làng Vọc đã và đang tạo ra việc làm và nâng cao thu nhập cho nhiều người dân nơi đây.