Mành Vân Lũng và câu chuyện xây dựng thương hiệu thời kỳ chuyển đổi số
Mành Vân Lũng được làm từ nứa, tre hoặc trúc, sau khi trải qua các công đoạn xử lý nguyên liệu, người dân mới đan những chiếc nan thành một tấm mành với kích thước đã được đặt trước. Độ rộng của những chiếc nan mành có thể rộng khoảng 1cm hoặc nhỏ hơn đều được. Tuổi đời của những chiếc mành này thường từ 10 năm trở lên.
Khoảng hơn 15 năm trở về trước, người ta chỉ truyền tai nhau rằng làng Vân Lũng có nghề làm mành kiếm ra tiền. Mành Vân Lũng vừa chắc, vừa bền, chịu được thời tiết. Người dân ở trung tâm Hà Nội muốn mua mành phải đợi mối quen, hoặc đến những điểm cố định mà những người Vân Lũng đứng bán mành mới mua được.
Nhưng ngày nay, khi xã hội phát triển, mành Vân Lũng được tiếp cận rộng rãi hơn. Người dân Vân Lũng không chỉ nâng cao sản lượng mành được sản xuất ra hàng năm, mà còn có những đơn hàng đi nhiều tỉnh xa như Thành phố Hồ Chí Minh, Cao Bằng, Huế,… chứ không chỉ là khách ở trung tâm Hà Nội như trước.
Để có được điều này, phải nhờ vào tinh thần “dám thay đổi” khi cả đất nước bước vào thời kỳ chuyển đổi số.
Có thể nói rằng, chuyển đổi số không thể ứng dụng cho tất cả, đặc biệt với các nghề truyền thống. Tuy nhiên, chuyển đổi số lại tạo cơ hội để thương hiệu của làng nghề đi xa hơn. Với các làng nghề thủ công nói chung và làng mành Vân Lũng nói riêng, quá trình chuyển đổi số diễn ra trên phương diện xây dựng thương hiệu cũng đã và đang mang lại những hiệu quả lớn, khi so sánh với thời kỳ trước đó, lúc máy móc, mạng Internet, hay mạng xã hội vẫn chưa phổ biến.
Mạng Internet và thời kỳ chuyển đổi số đã mở một cánh cửa cho phép người tiêu dùng tiếp cận sản phẩm dễ dàng hơn bao giờ hết. Ngày xưa, thương hiệu đến với nhiều người chỉ bằng các câu giới thiệu truyền tai từ người nọ sang người kia, giống như “Tương Cự Đà, cà làng Đám”, hay sản phẩm gắn liền với địa danh như thạch đen Cao Bằng. Nhưng hiện tại, sự xuất hiện của Internet, mạng xã hội, các nền tảng thương mại điện tử, cộng thêm sự phát triển của giao thông, hệ thống logistics, các sản phẩm của người Việt đã có thể rong ruổi trên mọi miền đất nước.
Mành Vân Lũng cũng theo đà đó để xây dựng thương hiệu, tuy có hơi chậm nhưng chắc chắn.
Sự thay đổi đầu tiên, và dễ thấy nhất chính là sự xuất hiện của một số fanpage của Mành Vân Lũng trên mạng xã hội Facebook. Nhận thấy tiềm năng kết nối rộng lớn của mạng xã hội, một số hộ kinh doanh mành Vân Lũng đã nhanh chóng thiết lập các trang fanpage trên Facebook. Đây được xem là một bước chuyển mình đáng chú ý trong cách thức quảng bá sản phẩm truyền thống. Các fanpage này tiếp cận người dùng một cách chân thực và gần gũi, tập trung vào việc giới thiệu sản phẩm mành, chia sẻ về những công dụng thiết thực và kể những câu chuyện nghề mộc mạc. Thông tin liên hệ chi tiết của từng hộ kinh doanh, bao gồm địa chỉ, số điện thoại và email, cũng được cung cấp đầy đủ trên phần mô tả, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiềm năng dễ dàng tương tác và tìm hiểu.
Anh Dương Vũ, chủ hộ kinh doanh, cũng là người quản lý fanpage “Mành rèm tre trúc làng nghề cổ Vân Lũng” cho biết lý do anh quyết định mở fanpage Facebook vì anh muốn quảng bá sản phẩm làng nghề để nhiều người biết đến hơn. Với công nghệ như bây giờ, người tiêu dùng chỉ cần ở một chỗ lướt điện thoại là có thể tiếp cận được sản phẩm qua các video, hình ảnh ở xa mình.
Hiện fanpage của anh Dương Vũ hoạt động tương đối ổn định, mang lại khoảng 15-20 khách hàng mỗi tháng. Khách hàng thường ở những tỉnh xa, đa phần là những gia đình có không gian rộng, hoặc nhà thờ, nhà sân vườn,… Các khách quen của anh cũng tích cực giới thiệu fanpage “Mành rèm tre trúc làng nghề cổ Vân Lũng” cho bạn bè, người quen, tạo những mối khách mới.
Thông qua fanpage “Mành tre trúc Đình Triền”, sản phẩm của anh Nguyễn Đình Triền ở Vân Lũng đã có mặt tại cả những hộ gia đình, cửa hàng kinh doanh và cả nhiều ngôi chùa trên cả nước.
Một sự thay đổi nữa, cũng rất đáng kể đó là sự xuất hiện của từ khoá “mành Vân Lũng” trên Google qua các website, các điểm đánh dấu trên Google map.
Theo đó, hộ kinh doanh Tre trúc Ngọc Châu đã xây dựng một website để quảng bá thương hiệu mành Vân Lũng của gia đình. Trang web với tên miền thegioimanhrem.net không chỉ giới thiệu các dòng sản phẩm mành tre đa dạng, mà còn mở rộng dịch vụ sang thi công nhà tre mái lá, nội thất bằng tre, tạo ra một kênh thông tin trực quan và dễ dàng tiếp cận cho khách hàng tiềm năng.
Điều đáng ghi nhận, website của hộ kinh doanh này được đầu tư bài bản về mặt nội dung. Các bài viết được đánh giá cao về tính chuyên nghiệp trong tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO), cho thấy sự nhạy bén trong việc nắm bắt xu hướng marketing trực tuyến. Điểm đặc biệt, website không chứa đựng các yếu tố quảng cáo gây xao nhãng, mà tập trung vào việc cung cấp thông tin giá trị về sản phẩm, hình ảnh trực quan và phương thức liên hệ trực tiếp với cơ sở sản xuất.
Không dừng lại ở đó, Tre trúc Ngọc Châu còn cho thấy sự đầu tư nghiêm túc vào trải nghiệm người dùng khi tích hợp đa dạng hình thức nội dung trên website, bao gồm văn bản chi tiết, hình ảnh minh họa sắc nét và các video giới thiệu sản phẩm, quy trình sản xuất.
Chuyển đổi số là câu chuyện không chỉ của riêng nhà nước, hay các công ty, tập đoàn lớn mà là của cả xã hội. Không gian mạng, khoa học kỹ thuật đã tạo ra cánh cửa thần kỳ để qua đó, thế giới trở nên hẹp lại chỉ bằng một cái màn hình cảm ứng. Đối với các làng nghề, cụ thể là làng Vân Lũng với nghề làm mành, quá trình xây dựng thương hiệu càng quan trọng.
Xây dựng thương hiệu là một quá trình lâu dài, từng quá trình cần được trau chuốt để người tiêu dùng nhớ tới thương hiệu và sản phẩm. Khi được hỏi về những yếu tố quan trọng trong xây dựng thương hiệu của các làng nghề, TS. Lưu Trần Toàn - Giảng viên khoa Quan hệ Quốc tế (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) cho rằng: “Thương hiệu cần có bản sắc, vừa có sự khác biệt, vừa có sự tương đồng với các sản phẩm khác về: nguyên liệu tự nhiên, kỹ thuật truyền thống, tay nghề nghệ nhân, đa dạng các sản phẩm về công dụng; đồng thời cần có các bộ nhận diện thương hiệu chuyên nghiệp: logo, slogan, màu sắc, kiểu chữ, bao bì với sự nhất quán. Thương hiệu cũng cần có sự hiện diện trên nền tảng số: website chính thức với tên miền quốc gia .com.vn (đủ thông tin về thương hiệu, các cơ sở chính thức, uỷ quyền và nhận đơn hàng với đa dạng các hình thức thanh toán, nhất là thẻ tín dụng quốc tế, quốc gia, và có các fanpage chính thức: Facebook hoặc Instagram. Có thể kết nối với các sàn TMĐT trong nước như Shopee, Lazada, Tiki hoặc quốc tế: Etsy, Amazon Handmade, nếu phương thức giao hàng qua mạng này đảm bảo chất lượng hàng, không bị hư hỏng trong quá trình vận chuyển.”
Cùng với đó, thời gian gần đây, sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI - Artificial Intelligence) đã tạo một làn sóng mới trong thời kỳ chuyển đổi số. Việc xây dựng thương hiệu nói chung cũng có những thuận lợi riêng. Tiến sĩ Lưu Trần Toàn đề xuất: “Các làng nghề, hợp tác xã, người dân xây dựng thương hiệu có thể để AI đưa ra các thông điệp phù hợp trong quảng bá thương hiệu, quản lý các feedback: AI có thể viết mô tả sản phẩm, slogan, bài viết blog, bài đăng mạng xã hội, email marketing theo phong cách thương hiệu mong muốn. Từ các cơ sở dữ liệu của khách hàng, AI có thể giúp doanh nghiệp hiểu hành vi, sở thích, thói quen mua sắm của từng khách hàng. Từ đó, thương hiệu có thể gửi đúng nội dung, đúng lúc, đúng người, giúp tăng độ nhận diện và thiện cảm với thương hiệu với chi phí thấp hơn việc thuê người làm chuyên nghiệp. Mặc dù vậy, vẫn cần người có hiểu biết, kiến thức về thương hiệu để xử lý, chọn lọc thông tin mà AI đưa ra để lựa chọn phù hợp.”
Chuyển đổi số, vừa là cơ hội, vừa là thách thức với làng mành Vân Lũng. Tuy nhiên, khi đã có những bước đầu tiên, với tinh thần dám thay đổi, học hỏi không ngừng, chúng ta có thể tin rằng, những thương hiệu thủ công Việt có thể bay cao, bay xa hơn.