Độc đáo nghệ thuật điêu khắc tượng Phật gỗ decor
Tượng gỗ điêu khắc là một trong những mặt hàng xuất khẩu của ngành gỗ Việt Nam trên thị trường thế giới, đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu và góp phần đưa những nét đẹp văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế, đặc biệt là điêu khắc tượng Phật.
Nghệ thuật điêu khắc tượng gỗ có ở nhiều quốc gia trên thế giới và mang nhiều phong cách khác nhau. Ở Việt Nam, nghề điêu khắc tượng gỗ là một trong những nghề có truyền thống lâu đời. Điêu khắc tượng gỗ được hình thành và phát triển qua rất nhiều giai đoạn khác nhau. Ngày nay, để tạo nên những tác phẩm vừa mang đậm nét đặc trưng văn hóa dân tộc lại vừa mang hơi thở hiện đại, người nghệ nhân phải có con mắt tinh xảo và đôi bàn tay khéo léo, bắt kịp với nhu cầu và thị hiếu của khách hàng. Một tác phẩm điêu khắc tượng gỗ decor ra đời phải vừa mang tính thực tế, vừa mang đầy giá trị nghệ thuật.
Chúng tôi về thăm làng nghề mộc Hòa Phong (xã Hòa Phong, thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên) trong một ngày cuối tháng tư vừa qua. Giữa cái nắng đầu mùa oi ả, tiếng lách cách đục đẽo ở các xưởng đã trở thành âm thanh quen thuộc trong nhịp sống của người dân nơi đây. Những người thợ mộc đang miệt mài đục đẽo, chạm trổ những bức tượng Phật decor. Những người thợ mộc nơi đây được coi là những nghệ nhân thầm lặng. Với đôi bàn tay khéo léo, họ thổi hồn và gửi đi những an yên vào từng pho tượng gỗ mà không mấy ai biết đến tên họ. Cũng chẳng có lời giới thiệu hoa mỹ nào dành riêng cho họ trên mỗi tác phẩm. Nhưng chính họ, những người thợ thủ công, là linh hồn thầm lặng phía sau từng bức tượng Phật an yên.
Giữa tiếng đục gõ, mùi thơm của gỗ và lớp bụi phủ lên áo, họ vẫn cặm cụi từng đường chạm khắc, từng vết mài. Không ồn ào, không phô trương, chỉ có sự kiên nhẫn, sự tỉ mỉ và một niềm tin nhỏ bé rằng đôi tay mình đang góp phần tạo nên điều gì đó tốt đẹp hơn cho cuộc sống.
Dù công nghệ ngày càng phát triển, đôi bàn tay người thợ vẫn là nơi khởi đầu cho những tác phẩm có hồn, nơi vẻ đẹp tự nhiên của gỗ được đánh thức, và sự an lành được gửi gắm trong từng chi tiết.
Anh Nguyễn Văn Mạnh, sinh năm 1983, một thợ mộc tại làng nghề mộc Hòa Phong cho biết: “Tôi đã có gần 30 năm kinh nghiệm làm nghề, công việc của tôi là thợ chính chuyên thực hiện các công đoạn làm diện Phật, bởi người làm diện Phật ngoài có tay nghề cao, nhiều năm kinh nghiệm, thì còn phải có tâm hồn an tĩnh khi làm, thì mới chế tác ra những tác phẩm có hồn được.”
Anh Mạnh chia sẻ thêm, quy trình tạo ra một bức tượng Phật decor phải trải qua 7 bước, đầu tiên là lựa chọn phôi gỗ, tức người thợ ra phôi (cưa, xẻ) gỗ theo kích thước của tượng từ những cây (khúc) gỗ lớn, sau đó chạy máy CNC để tạo dáng đồng bộ. Sau khi máy CNC chạy tạo phom dáng, người thợ sẽ lọng những phần gỗ thừa để ra được dáng tượng cơ bản rồi gọt chi tiết. Đây là bước quan trọng nhất, quyết định độ sắc nét, thần thái và phần hồn của mỗi bức tượng. Ở giai đoạn này, người thợ cần phải làm các chi tiết trên mỗi bức tượng dựa trên phom dáng máy CNC tạo ra trước đó. Các chi tiết như cây, người, hoa văn,…cần phải chạm khắc tỉ mỉ để thể hiện được các đường nét trên từng chi tiết. Phần quan trọng nhất của tượng Phật đó là diện Phật, đây là phần đòi hỏi người thợ cần có tay nghề cao, nhiều kinh nghiệm, và đặc biệt là khi làm cần có tâm an tĩnh, để có thể chế tác ra những diện Phật có hồn. Cuối cùng là nạo, chà nhám thô để các chi tiết có độ sắc nét cao rồi sơn hoàn thiện. Mỗi sản phẩm đều trải qua quá trình: chà nhám kỹ - sơn lót - chà nhám ra - sơn lót,… lặp lại như vậy, mỗi sản phẩm cần 3-4 lần sơn lót, trước khi sơn phủ hoàn thiện.
Anh Vũ Văn Sơn, sinh năm 1992, tốt nghiệp Đại học Thương mại, một người trẻ mang tình yêu sâu sắc với nghệ thuật thủ công và làng nghề truyền thống cho biết: "Trước thực trạng đáng buồn làng nghề điêu khắc truyền thống mai một dần, mẫu mã sản phẩm cũ kỹ, không còn phù hợp với thị trường, và những người thợ lần lượt rời nghề để tìm kế sinh nhai tại các khu công nghiệp lân cận, tôi và một nhóm bạn đã quyết định trở về quê, mang theo những kiến thức, kinh nghiệm tích lũy từ thành phố, để cùng những người thợ làng nghề sáng tạo nên những dòng sản phẩm thủ công mới mẻ, tinh tế và gần gũi với nhu cầu hiện đại. Qua đó, chúng tôi mong muốn góp phần giúp những người thợ "bám nghề", gìn giữ và phát triển nét đẹp truyền thống. Hiện chúng tôi đang phát triển dòng sản phẩm chính là tượng Phật nghệ thuật với thông điệp “gieo an yên - dưỡng tâm hồn”.
“Mỗi tác phẩm là kết tinh từ đôi bàn tay khéo léo và tâm hồn an tĩnh của người nghệ nhân. Tượng Phật decor không đơn thuần là một hình tướng, mà là biểu tượng của hành trình quay về bên trong, để mỗi ngày được sống trọn trong chánh niệm, trong sự hiểu và thương chân thành, để từng khoảnh khắc đều trở nên an yên. Các nghệ nhân gửi vào từng tác phẩm những niệm lành, để người hữu duyên khi thỉnh về có thể nuôi dưỡng sự bình an nơi chính mình, chúng mình tin rằng giá trị thật sự không chỉ nằm ở dáng vẻ bề ngoài, mà ở cách nó được tạo ra”, anh Sơn chia sẻ thêm.
Ngày nay, trước vòng xoáy của những lo toan cơm áo gạo tiền đầy áp lực, đâu đó tại góc nhà, kệ tủ, bàn làm việc trưng bày một bức tượng Phật decor bằng gỗ sẽ đem lại cho chúng ta cảm giác an yên, thư thái, nhẹ nhàng trong tâm hồn.